Nhạc thiền thư giãn, thúc đẩy tập trung trên Youtube có tác dụng thật hay không?

Thỉnh thoảng khi nghe các bài nhạc thiền để thúc đẩy sự tập trung trên Youtube, bạn sẽ được đề xuất đến một bản nhạc có từ khóa "binaural beats". Và nếu nhấn vào từ khóa này, bạn sẽ nhận được hàng ngàn kết quả là những bản nhạc dài hàng tiếng đồng hồ.

Đã có từ hàng triệu cho tới hàng chục triệu người nghe chúng. Bởi các video này tuyên bố, thứ âm nhạc mà nó phát ra sẽ giúp "massage" não bạn, thúc đẩy sự tập trung, cải thiện trí nhớ, tăng cường trí tuệ.

Một số tiêu đề thậm chí còn hứa hẹn nhiều hơn thế, ví dụ như video trên đây tuyên bố đây là âm thanh tần số 432 Hz có khả năng "thiền chữa lành" và "làm sạch năng lượng tiêu cực". Một số video khác nói rằng chúng giúp bạn chữa mất ngủ, ngủ ngon hơn và sâu hơn, thậm chí đạt được trạng thái điều khiển giấc mơ (Lucid dreaming).

Nhưng liệu có thật như thế hay không? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu có tác dụng nào của binaural beats đã được khoa học chứng minh là có thật, còn tác dụng nào chỉ là sự phóng đại?

Trước hết, những bản nhạc binaural beats là gì?

Từ này rất khó dịch ra Tiếng Việt, bạn có thể gọi nó là "những bản nhạc hai tai" hoặc "kết âm song nhĩ". Ý tưởng rất đơn giản: Tôi sẽ phát một âm thanh có tần số 400 Hz vào tai phải của bạn, và một tâm thanh có tần số 402 Hz vào tai trái của bạn. Bởi tần số của hai sóng âm này gần giống như nhau, não bộ bạn sẽ tưởng chúng là một và xử lý chúng như một âm thanh duy nhất.

Trong quá trình đó, một sóng âm là hiệu số giữa hai tần số sẽ bị đẩy ra ngoài - ở đây là sóng 2 Hz. Sóng này sinh ra sẽ "mắc kẹt" trong não bạn và tùy vào việc nó trùng khớp với dải sóng não nào, bạn sẽ nhận được một hiệu quả tương ứng với đó.

dẫn một số nghiên cứu cho thấy:

- Trong dải delta (1 đến 4 Hz), binaural beats được cho là sẽ giúp bạn thư giãn và ngủ sâu. - --- Trong dải theta (4 đến 8 Hz), chúng có tác động thúc đẩy giấc ngủ REM, giảm lo lắng, thư giãn, cũng như có thể đưa bạn vào các trạng thái thiền định và sáng tạo.

- Với dải alpha (8 đến 13 Hz), binaural beats cũng có tác động thư giãn, làm giảm lo lắng và hướng bạn đến suy nghĩ tích cực.

- Với dải beta thấp hơn (14 đến 30 Hz), các tuyên bố nói rằng binaural beats giúp tăng khả năng tập trung, sự tỉnh táo, giúp bạn giải quyết vấn đề và cải thiện trí nhớ.

- Cuối cùng là dải gamma (30 Hz đến 50 Hz) được phát hiện sẽ hữu ích trong việc tăng cường hiệu quả học tập.

Liệu binaural beats có tác dụng như quảng cáo hay không?

Các hiệu ứng của binaural beats đã được nghiên cứu trong gần 2 thế kỷ, kể từ khi nó được phát hiện lần đầu bởi , một nhà vật lý học người Phổ vào năm 1841.

Đến năm 1973, thuật ngữ này lần đầu tiên được mô tả trong tài liệu khoa học. Đó là bài báo có tựa đề "Auditory Beats in the Brain" (tạm dịch là "Những bản nhạc thính giác trong não bộ") của tác giả Gerald Oster đăng trên tạp chí Scientific American.

Kể từ đó tới nay, đã có hàng trăm nghiên cứu tác dụng của binaural beats đối với não bộ và tâm lý con người, như bạn có thể tìm thấy trên .

Nghiên cứu hàn lâm đã tập trung vào hai khía cạnh sử dụng của binaural beats. Khía cạnh thứ nhất coi nó như một phương pháp điều trị hoặc liệu pháp y tế. Khía cạnh thứ hai coi binaural beats như một loại liệu pháp thay thế hoặc bổ trợ thuốc kích thích thần kinh.

Thuốc thần kinh là các loại thuốc ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm thay đổi tâm trạng, nhận thức hoặc hành vi của người sử dụng. Đây chính là nơi mà binaural beats nhận được biệt danh của nó: một loại "ma túy kỹ thuật số".

Binaural beats như một liệu pháp y tế

Các nghiên cứu điều tra hiệu ứng y tế của binaural beats đã phát hiện loại hình trị liệu này có tác dụng thật trong điều trị giảm đau, giảm lo âu và tăng cường trí nhớ.

Ví dụ, đây là một phân tích tổng hợp 22 nghiên cứu về tác động của binaural beats đăng trên năm 2018. Phân tích cho thấy tác động của binaural beats đối với trí nhớ, sự chú ý, lo lắng và giảm đau là nhất quán và có ý nghĩa thống kê. Nghĩa là liệu pháp này có tác dụng thật.

Thậm chí, phản ứng với liều lượng đã được tìm thấy. Giống như liều thuốc, khi người điều trị nghe binaural beats càng nhiều, hiệu quả mà họ nhận được càng tăng.

Một số nghiên cứu binaural beats đã thực hiện các thí nghiệm chéo đối chứng ngẫu nhiên và mù đôi (double-blinded randomised control cross-over trial). Đây được coi là tiêu chuẩn vàng của nghiên cứu y học lâm sàng.

Kết quả từ một trong số các thử nghiệm này được đăng trên . Nó cho thấy binaural beats có tác dụng làm giảm cường độ đau và căng thẳng so với giả dược. Những bệnh nhân mắc bệnh đau mạn tính có thể giảm sử dụng thuốc giảm đau được kê đơn sau khi nghe binaural beats.

Với những nghiên cứu này, binaural beats có thể được coi là một liệu pháp y học dựa trên âm thanh kỹ thuật số. Trước đây, các âm thanh ASMR (Autonomous Sensory Meridian Response) cũng đã được chứng minh là tác dụng trong điều trị một số tình trạng sức khỏe tâm thần.

Tuy nhiên, các nghiên cứu kiểm tra tác dụng tăng cường tập trung của binaural beats vẫn còn nhiều mâu thuẫn. Hay nói cách khác, tác dụng của binaural beats với việc cải thiện sự chú ý vẫn chưa được chứng minh.

Tác dụng đối với giấc ngủ và giấc mơ của binaural beats cũng chưa được nghiên cứu kỹ.

Binaural beats có thể bị lạm dụng như một loại "ma túy kỹ thuật số"

Trong một nghiên cứu mới công bố trên , các nhà khoa học cho biết có một số lượng thính giả nhất định trên thế giới đang sử dụng binaural beats để đạt được cảm giác hưng phấn như ma túy.

Điều này được rút ra từ khảo sát 30.000 người tại 22 quốc gia khác nhau, nó cho thấy có 5% người trả lời khảo sát nói rằng họ đã nghe binaural beats. Hơn một phần mười trong số này nói rằng họ sử dụng những âm thanh này để giải trí và tìm kiếm ảo giác chứ không phải trị liệu.

"Cuộc khảo sát này cho thấy đây là một thực tế đang diễn ra ở nhiều quốc gia. Trước đây chúng tôi đã nghe đồn về điều đó, nhưng đây là lần đầu tiên chúng tôi chính thức hỏi mọi người về cách thức, lý do và thời điểm họ sử dụng chúng", Monica Barratt, tác giả nghiên cứu là một nhà khoa học xã hội tại Đại học RMIT, Australia cho biết.

"Giống như những chất có thể ăn được, một số người dùng binaural beats đang theo đuổi cảm giác hưng phấn".

Liệu binaural beats có tạo ra các hiệu ứng thần kinh giống như các loại ma túy bất hợp pháp hay không vẫn là điều mà các nhà khoa học chưa rõ. Nhưng bất kể câu trả lời là gì, nghiên cứu mới này đang làm dấy lên một lo ngại.

Đó là bởi hầu hết người dùng binaural beats như một dạng "ma túy kỹ thuật số" đều ở độ tuổi trên dưới 20, và đã từng sử dụng các chất bị cấm như MDMA hoặc cần sa. Đa số thanh thiếu niên này đến từ Hoa Kỳ, Mexico, Anh, Brazil và Ba Lan.

Theo kết quả khảo sát, những đứa trẻ này có thể dễ dàng tiếp cận với binaural beats trên các trang web phát video trên điện thoại di động. Chúng cũng dễ dàng tìm thấy các bản nhạc binaural beats có tên được đặt theo một loại ma túy cụ thể, chẳng hạn như "Molly Rave Riot" (hướng đến MDMA) hoặc "Roofie Enhanced calm" (hướng đến Rohypnol).

Các nhà khoa học lo lắng với việc tiếp xúc với binaural beats theo cách này, thanh thiếu niên có thể bị lôi kéo vào con đường sử dụng các chất kích thích bất hợp pháp, kể cả khi binaural beats không đem lại hiệu ứng thần kinh giống ma túy.

Ở chiều ngược lại, nếu loại hình âm nhạc này có thể gây ra hiệu ứng thần kinh như cảm giác hưng phấn hoặc ảo giác, đây sẽ là một lời cảnh báo đối với các cơ quan chức năng, bởi binaural beats bây giờ xuất hiện rất tràn lan trên mạng.

Nhóm nghiên cứu của Barratt cho biết trong tương lai, các nhà khoa học có thể tiến hành các thử nghiệm mù đôi theo tiêu chuẩn vàng, trên nhóm các đối tượng cai nghiện để xem binaural beats có tác dụng như ma túy hay không.

Nếu nó thực sự là một dạng "ma túy kỹ thuật số", chúng ta đang ở trong một thế giới mà "ma túy" có thể được "download" trực tuyến một cách công khai thay vì mua bán lén lút. Đây sẽ là một vấn đề mà các nhà hoạch định chính sách pháp lý, các bác sĩ lâm sàng và các nhà nghiên cứu xã hội học cần biết trước.

Tham khảo , ,