Đi tìm lời giải cho bí ẩn tại sao một số người không bao giờ dương tính với Covid-19

Phoebe Garrett đã tham dự các buổi học trên giảng đường đại học mà không bị nhiễm Covid-19. Cô thậm chí còn tổ chức một bữa tiệc mà sau đó tất cả mọi người đều có kết quả xét nghiệm dương tính, ngoại trừ cô ấy.

“Tôi nghĩ rằng mình đã cố tình tiếp xúc khoảng bốn lần”, thanh niên 22 tuổi đến từ High Wycombe, một thị trấn lớn ở Buckinghamshire, Anh cho biết.

Vào tháng 3/2021, cô tham gia thử nghiệm thử thách Covid-19 đầu tiên trên thế giới. Thử nghiệm bao gồm việc nhỏ virus sống vào mũi và bịt kín lỗ mũi trong vài giờ, với nỗ lực có chủ ý để lây nhiễm cho cô. Nhưng cơ thể cô vẫn chống cự lại nó.

“Chúng tôi đã có nhiều vòng kiểm tra và các phương pháp kiểm tra khác nhau: đặt tăm bông vào họng, ngoáy mũi, đặt tăm bông vào mũi trong một phút", Garrett nói. “Mẹ tôi luôn nói rằng gia đình chúng tôi không bao giờ bị cúm, và tôi tự hỏi liệu có điều gì đó đằng sau nó không.”

Hầu hết mọi người đều biết ai đó đã không bị dương tính với Covid-19, mặc cho mọi người xung quanh đổ bệnh. Chính xác cách họ làm được điều này vẫn còn là một bí ẩn, nhưng các nhà khoa học đang bắt đầu tìm ra một số manh mối.

Và nghiên cứu này mang theo hy vọng rằng việc xác định các cơ chế này có thể dẫn đến sự phát triển của các loại thuốc không chỉ bảo vệ mọi người khỏi bị mắc Covid-19, mà còn ngăn họ lây truyền nó.

Garrett không phải là người duy nhất tham gia thử thách không bị nhiễm bệnh. Trong số 34 người tiếp xúc với virus, 16 người không bị truyền nhiễm (được định nghĩa là hai lần xét nghiệm PCR dương tính liên tiếp) - mặc dù khoảng một nửa trong số họ có kết quả xét nghiệm dương tính với mức độ vi rút thấp, thường là vài ngày sau khi tiếp xúc.

"Có thể, đây là sự phản ánh việc hệ thống miễn dịch nhanh chóng ngăn chặn nhiễm trùng từ thời kỳ phôi thai", Giáo sư Christopher Chiu tại Đại học Imperial London, người đứng đầu cuộc nghiên cứu cho biết.

“Trong các nghiên cứu trước đây của chúng tôi với các loại virus khác, chúng tôi đã thấy các phản ứng miễn dịch sớm ở mũi có liên quan đến việc chống lại nhiễm trùng", ông cho biết. “Kết hợp với nhau, những phát hiện này ngụ ý rằng có một cuộc đấu tranh giữa virus và vật chủ, trên những người tham gia nhưng không bị nhiễm, dẫn đến việc ngăn ngừa việc lây nhiễm diễn ra."

Một số người trong số này cũng báo cáo có một số triệu chứng nhẹ, chẳng hạn như nghẹt mũi, đau họng, mệt mỏi hoặc đau đầu. Mặc dù vậy, vì những triệu chứng này thường xảy ra trong cuộc sống hàng ngày, chúng có thể không liên quan đến việc tiếp xúc với virus.

Ông Chiu cho biết: “Dù bằng cách nào, mức độ của virus không tăng đủ cao để kích hoạt mức độ có thể phát hiện của kháng thể, tế bào T hoặc các yếu tố gây viêm trong máu thường liên quan đến các triệu chứng”.

Các nghiên cứu khác cũng cho thấy có thể loại bỏ Covid-19 trong giai đoạn nhiễm trùng sớm nhất, trước khi nó tạo dựng được một chỗ đứng thích hợp trong cơ thể. Ví dụ, trong đợt đại dịch đầu tiên, Tiến sĩ Leo Swadling tại Đại học College London và các đồng nghiệp đã theo dõi kỹ lưỡng một nhóm nhân viên y tế thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân bị nhiễm bệnh, nhưng chưa bao giờ xét nghiệm dương tính hoặc tự phát triển kháng thể. Các xét nghiệm máu cho thấy khoảng 15% trong số họ có tế bào T phản ứng với Sars-CoV-2, cộng với các dấu hiệu nhiễm virus khác.

Có thể, các tế bào T ghi nhớ từ những lần nhiễm coronavirus trước đó - tức là những tế bào gây ra cảm lạnh thông thường - đã phản ứng chéo với coronavirus mới và bảo vệ chúng khỏi Covid-19.

Việc tìm hiểu tần suất mọi người vượt qua các ca nhiễm Covid-19 sớm trong thời đại biến thể Omicron đã lan rộng rất phức tạp, vì nó đòi hỏi phải kiểm tra chuyên sâu - để tìm vi rút, kháng thể, tế bào T và các dấu hiệu nhiễm trùng khác - và vì rất nhiều người đã được tiêm vắc-xin.

“Có khả năng những người được tiêm phòng đã tiếp xúc với virus và ngăn chặn sự nhân lên của virus hay việc lây nhiễm”, Swadling nói.

Cũng không có xét nghiệm thương mại nào hiện nay có thể phân biệt giữa khả năng miễn dịch được kích hoạt bằng tiêm chủng và các biến thể khác nhau. Vì vậy, trừ khi một người gần đây đã có kết quả xét nghiệm dương tính, hầu như không thể biết liệu họ có tiếp xúc với biến thể Omicron hay không.

Các loại coronavirus theo mùa có thể không phải là nguồn duy nhất của các phản ứng miễn dịch bảo vệ chéo. Giáo sư Cecilia Söderberg-Nauclér, một nhà nghiên cứu miễn dịch học tại Viện Karolinska ở Stockholm, bắt đầu điều tra khả năng này, sau khi Thụy Điển tránh được ảnh hưởng nặng nề bởi các ca bệnh trong đợt đầu tiên của đại dịch. Mô hình toán học của đồng nghiệp của cô, Marcus Carlsson tại Đại học Lund, gợi ý rằng mô hình lây nhiễm này chỉ có thể được giải thích nếu một lượng lớn mọi người có một số loại miễn dịch bảo vệ.

Nhóm của cô đã tìm kiếm cơ sở dữ liệu về trình tự protein từ các virus hiện có, tìm kiếm các phân đoạn nhỏ (peptit) giống với các phân đoạn từ coronavirus mới, mà các kháng thể có khả năng liên kết với nó. Khi họ xác định được một peptide sáu axit amin trong một protein của bệnh cúm H1N1 khớp với một phần quan trọng của protein tăng đột biến coronavirus, “Tôi gần như ngã ra khỏi ghế”, Söderberg-Nauclér nói.

Kể từ đó, họ đã phát hiện ra kháng thể đối với peptit này ở 68% người hiến máu từ thủ đô Stockholm. Nghiên cứu vẫn chưa được xem xét lại, có thể gợi ý rằng các phản ứng miễn dịch do cúm H1N1 gây ra - nguyên nhân gây ra đại dịch cúm lợn năm 2009-2010 - và có thể liên quan đến các chủng tiếp theo, có thể đã trang bị cho con người một phần, mặc dù không hoàn chỉnh, khả năng bảo vệ chống lại Covid-19. Söderberg-Nauclér nói: “Nó cung cấp một lớp đệm, nhưng nó sẽ không bảo vệ bạn nếu người bị nhiễm bệnh ho vào mặt bạn".

Một số ít người thậm chí có thể đề kháng với Covid-19 về mặt di truyền. Vào tháng 10, một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã phát động một cuộc săn lùng toàn cầu để tìm ra những người này, với hy vọng xác định được các gen bảo vệ.

Giáo sư András Spaan tại Đại học Rockefeller ở New York, người đứng đầu chương trình cho biết: “Chúng tôi không tìm kiếm các biến thể gen thông thường cung cấp khả năng bảo vệ khiêm tốn chống lại sự lây nhiễm, những gì chúng tôi đang tìm kiếm là những biến thể gen rất hiếm có khả năng bảo vệ hoàn toàn một người chống lại sự lây nhiễm."

Họ đặc biệt quan tâm đến những người ở chung nhà và ngủ chung giường với người bị nhiễm bệnh nhưng không bị lây nhiễm cho bản thân. “Ví dụ, một ngày nọ, tôi đang nói chuyện với một phụ nữ lớn tuổi từ Hà Lan, người đã chăm sóc chồng của cô ấy trong đợt đầu tiên. Người chồng cuối cùng đã được đưa vào khu vực điều trị tích cực ICU, nhưng cô ấy đã dành một tuần trước đó để chăm sóc chồng, ở cùng phòng và không được đeo khẩu trang”, Spaan nói. "Chúng tôi không thể giải thích tại sao cô ấy không bị nhiễm bệnh."

Sự đề kháng như vậy được biết là tồn tại đối với các bệnh khác, bao gồm cả HIV, sốt rét và norovirus. Trong những trường hợp này, khiếm khuyết di truyền có nghĩa là một số người thiếu thụ thể được mầm bệnh sử dụng để xâm nhập vào tế bào, do đó họ không thể bị nhiễm bệnh. Spaan nói: “Có thể là ở một số cá nhân, có một khiếm khuyết như vậy trong một thụ thể được sử dụng bởi Sars-CoV-2."

Việc xác định các gen như vậy có thể dẫn đến việc phát triển các phương pháp điều trị mới cho Covid-19, giống như cách xác định các khiếm khuyết thụ thể CCR5 ở những người kháng HIV đã dẫn đến các phương pháp điều trị HIV mới.

Spaan cho rằng không chắc phần lớn những người đã tránh được Covid-19 là có khả năng kháng bệnh về mặt di truyền, ngay cả khi họ có một số biện pháp bảo vệ miễn dịch. Điều này có nghĩa là không có gì đảm bảo rằng cuối cùng họ sẽ không bị nhiễm bệnh - như trường hợp của Garrett đã phát hiện ra bị nhiễm vào cuối tháng Giêng. Sau khi đã tránh virus được gần hai năm, cô đã bị sốc khi kết quả xét nghiệm nhanh cho ra vạch đỏ thứ hai đáng lo ngại. Một thời gian ngắn sau, cô ấy phát triển các triệu chứng Covid-19 nhẹ, nhưng sau đó đã bình phục.

Điều trớ trêu là, vì đã tránh được việc bị nhiễm Covid-19 từ gia đình, bạn bè thân thiết và thậm chí trong phòng thí nghiệm y tế chuyên khoa, nên có lẽ một người họ hàng xa lạ đã lây bệnh cho cô. “Tôi không biết tôi mắc nó từ đâu. Đó có thể là ai đó trong dàn hợp xướng địa phương, hoặc có thể từ phòng tập thể dục”, cô nói.

Tham khảo TheGuardian