GS Đặng Văn Chí: 'VinFuture tìm kiếm nghiên cứu có ảnh hưởng hàng triệu người''

Trong chương trình giao lưu cùng Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture diễn ra sáng ngày 18/1, lần đầu tiên các nhà khoa học có tầm ảnh hưởng trên thế giới đến Việt Nam chia sẻ về lý do họ quyết định tham gia và sự khác biệt của giải thưởng. Trong số này có người từng được các Giải thưởng Nobel, Millennium Technology hay Breakthrough, nhà khoa học hàng đầu nghiên cứu về ung thư.

GS Đặng Văn Chí, Giám đốc Khoa học Viện nghiên cứu ung thư Ludwig (Mỹ) là một trong số đó. Ông lý giải, sở dĩ ông đồng ý tham gia hội đồng giám khảo bởi nhận thấy giải thưởng VinFuture tôn vinh công trình khoa học phụng sự nhân loại và cả con người. "Một giải thưởng mang lại hy vọng cho hàng triệu con người trên thế giới và cả Việt Nam", ông nhấn mạnh. Theo ông, đây là sự khác biệt.

Sau 50 năm lần đầu trở lại, ông vô cùng tự hào khi Việt Nam đi tiên phong tạo ra giải thưởng độc đáo. Ông bày tỏ sự ngạc nhiên khi chỉ trong gần một năm mà có tới gần 600 hồ sơ được gửi đến bởi các nhà khoa học từ 6 châu lục.

Còn Sir Richard Henry Friend, Đại học Cambridge (Anh), cho biết đây là sáng kiến về tổ chức giải thưởng khiến ông phấn khích. Ông đánh giá cao những công trình nghiên cứu được gửi đến tham dự. "Nó đạt cả mặt số lượng và chất lượng", ông nói và cho rằng sự kết nối và phát kiến khoa học vượt xa hơn tiêu chí đưa ra đề cử các dự án.

Trong số hơn 1.200 đăng ký với 599 dự án tranh giải, có gần 100 dự án đến từ các nhà khoa học nằm trong top 2% các nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất thế giới. Các nhà khoa học nữ cũng có sự góp mặt ấn tượng với tỷ lệ 34,3% trong tổng số ứng viên. Nhiều người trong số họ đã từng nhận được các giải thưởng cao quý như Giải thưởng Nobel, Giải thưởng Breakthrough, Giải thưởng Tang Prize, Giải thưởng Japan Prize...

Chia sẻ về giá trị lớn tôn vinh, cổ vũ cho các nhà khoa học ở những "vùng trũng", GS Nguyễn Thục Quyên, Đại học California (Mỹ), đồng Chủ tịch Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture, cho biết bà tự hào về giải thưởng đại diện cho đất nước và con người Việt Nam, gọi đây là sáng kiến tuyệt vời.

Bà Quyên cho biết bản thân từng sinh ra tại ngôi làng nghèo ở Việt Nam 16 năm không có điện, bà cảm nhận công nghệ không thực sự tác động đến người nghèo, người lao động. Bởi vậy bà cho rằng điều khiến giải thưởng này có sự khác biệt là mang những phát kiến tác động tới người nghèo không có điều kiện tiếp cận tới những công trình như thế này.

GS Quyên nói rằng bà thấy hạnh phúc khi sứ mệnh và tầm quan trọng của giải thưởng đã chạm đến trái tim của nhiều người.

Albert Paul Pisano, ĐH California, San Diego (Mỹ) biết tới giải thưởng khi đang ăn bữa tối. Ông đánh giá giải thưởng này ghi nhận công sức của nhà khoa học đã tác động lên cuộc sống hàng triệu người. "Có rất ít giải thưởng tôn vinh và kết nối các nhà khoa học ngay từ khâu lên ý tưởng đến triển khai và kết nối", ông nói.

Ông cho biết ban đầu họ kỳ vọng chỉ khoảng 200 hồ sơ tham gia nhưng số lượng nhận được gấp 3 lần. GS Pisano nhận định, hạng mục giải thưởng được lựa chọn tinh tế chính là yếu tố thu hút sự quan tâm của mọi người. "Con người là mục tiêu cuối cùng chúng ta hướng tới", ông nói và nhận định đây là điểm khác biệt của giải thưởng này.

Theo GS Pisano, việc lựa chọn chủ đề có tính đa dạng trong nghiên cứu đã tạo sức thu hút lớn, nhất là với những ứng cử viên ở các khu vực ngoài Việt Nam. "Tôi nghĩ chủ đề chính yếu tố làm nên sự thành công của giải thưởng", ông nói.

Giải thưởng VinFuture lần thứ nhất gồm: giải thưởng chính (VinFuture Grand Prize) trị giá 3 triệu USD và 3 giải đặc biệt, mỗi giải 500.000 USD dành cho các nhà khoa học nữ, người đến từ nước đang phát triển hay nghiên cứu lĩnh vực mới. Các dự án trải qua nhiều vòng xét duyệt bởi 12 thành viên Hội đồng Sơ khảo và sau đó là 11 thành viên Hội đồng Giải thưởng.

Như Quỳnh