Trong tuần qua, Tiến sĩ Gregory Yu, bác sĩ cấp cứu ở thành phố San Antonio (bang Texas, Mỹ), đã nhận được đề nghị tương tự hàng ngày từ các bệnh nhân của mình, một số đã được tiêm vắc xin COVID-19 và những người khác chưa được chủng ngừa. Họ đề nghị ông cung cấp ivermectin, loại thuốc thường được sử dụng để điều trị ký sinh trùng và tẩy giun, từng nhiều lần thất bại trong các thử nghiệm lâm sàng để giúp những người mắc COVID-19.
Gregory Yu đã từ chối các đề nghị về ivermectin nhưng biết một số đồng nghiệp của mình không làm như vậy. Các đơn thuốc ivermectin đã tăng mạnh những tuần gần đây, tăng lên hơn 88.000 mỗi tuần vào giữa tháng 8 từ mức trung bình trước đại dịch là 3.600 mỗi tuần, theo các nhà nghiên cứu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).
Một số dược sĩ thậm chí còn báo cáo tình trạng thiếu thuốc. Travis Walthall, dược sĩ ở Kuna, thị trấn có khoảng 20.000 dân ở bang Idaho, cho biết chỉ riêng trong mùa hè này, anh đã được đặt mua hơn 20 đơn thuốc ivermectin, tăng từ hai hoặc ba toa trong một năm thông thường. Trong tuần qua, Travis Walthall đã không thể lấy thuốc từ các nhà cung cấp của mình vì họ hết sạch.
Travis Walthall đã rất ngạc nhiên về việc có bao nhiêu người sẵn sàng dùng một loại thuốc không được phê duyệt điều trị COVID-19. “Điều này thật kinh khủng”, Travis Walthall nói.
Dù đôi khi được dùng cho người với liều lượng nhỏ để trị chấy, ghẻ và các loại ký sinh trùng khác, ivermectin thường được sử dụng nhiều hơn ở động vật. Các bác sĩ đang lên tiếng cảnh báo về việc ngày càng có nhiều người mua thuốc từ các trung tâm cung cấp thuốc cho vật nuôi, nơi thuốc có thể ở dạng cao đặc hoặc dạng lỏng.
Các cuộc gọi đến các trung tâm kiểm soát chất độc về việc bị phơi nhiễm ivermectin đã tăng lên đáng kể, tăng gấp 5 lần so với mức cơ bản của họ vào tháng 7, theo các nhà nghiên cứu của CDC, người đã trích dẫn dữ liệu từ Hiệp hội các Trung tâm Kiểm soát Chất độc Mỹ. Sở Y tế Mississippi cho biết vào đầu tháng này rằng 70% các cuộc gọi gần đây đến trung tâm kiểm soát chất độc của bang đến từ những người đã dùng ivermectin từ các cửa hàng cung cấp vật nuôi.
Tiến sĩ Shawn Varney, nhà nghiên cứu chất độc và giám đốc y tế của Trung tâm Chất độc Nam Texas, cho biết trong năm 2019, trung tâm của ông đã nhận được 191 cuộc gọi về việc phơi nhiễm với ivermectin. Song trong năm nay, trung tâm đã nhận được 260 cuộc gọi và đang trên đà đạt con số 390 vào cuối năm nay. Phần lớn các cuộc gọi gần đây đến từ những người sử dụng sản phẩm thú y để điều trị hoặc ngăn ngừa COVID-19.
Tiến sĩ Shawn Varney nói: “Mọi người đều muốn chữa khỏi COVID-19 vì nó là một căn bệnh kinh hoàng. Tôi cầu xin mọi người ngừng sử dụng ivermectin và tiêm vắc xin vì đó là biện pháp bảo vệ tốt nhất mà chúng ta có vào thời điểm này. Mọi thứ khác đều là rủi ro”.
Shawn Varney cho biết những người gọi đến trung tâm kiểm soát chất độc sau khi dùng ivermectin đôi khi báo cáo buồn nôn, đau cơ và tiêu chảy. Shawn Varney lưu ý rằng đã có trường hợp tử vong do sử dụng ivermectin trong quá khứ, dù ông không biết về bất kỳ trường hợp cụ thể nào liên quan đến COVID-19.
Shawn Varney nói thêm, rủi ro lớn nhất đến từ việc những người sử dụng sản phẩm chăn nuôi và dùng phải một liều lượng cao hơn nhiều so với mức thích hợp cho con người - đôi khi gấp 10-15 lần lượng mà một viên nang được phê duyệt cho người.
Shawn Varney cho biết: “Mọi người sẽ đến các cửa hàng thức ăn chăn nuôi và nhận được một công thức có tính tập trung cao vì nó dành cho động vật nặng 1.000 pound. Họ đang tự mở ra khả năng gây hại lớn”.
Các nhà khoa học cảnh báo không nên dùng ivermectin để ngừa COVID-19 - Ảnh: AP
Ivermectin được giới thiệu như một loại thuốc thú y vào cuối những năm 1970 và việc phát hiện ra hiệu quả của nó trong việc chống lại một số bệnh ký sinh trùng ở người đã giành được giải Nobel y học năm 2015.
Dù Ivermectin không được chứng minh có hiệu quả trong việc điều trị COVID-19, mọi người đang kêu gọi mua thuốc, mách các mẹo trong các nhóm Facebook và trên Reddit. Một số bác sĩ đã so sánh hiện tượng này với sự quan tâm tăng vọt của năm ngoái với hydroxychloroquine, dù thuốc có nhiều thử nghiệm lâm sàng đánh giá hơn đánh giá ivermectin.
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cảnh báo trong tuần trước. 'Bạn không phải là một con ngựa', FDA đã tweet, với một cảnh báo giải thích rằng ivermectin không được cơ quan này chấp thuận để điều trị hoặc ngăn ngừa COVID-19 và việc dùng liều lượng lớn có thể gây hại nghiêm trọng.
Một đánh giá gần đây về 14 nghiên cứu ivermectin, với hơn 1.600 người tham gia, kết luận rằng không có nghiên cứu nào cung cấp bằng chứng về khả năng ngăn ngừa COVID-19 của thuốc này, cải thiện tình trạng bệnh nhân hoặc giảm tỷ lệ tử vong. 31 nghiên cứu khác vẫn đang được tiến hành để thử nghiệm loại thuốc này.
Một trong những thử nghiệm lớn nhất nghiên cứu ivermectin để điều trị COVID-19 đã bị ban giám sát an toàn dữ liệu tạm dừng vào ngày 6.8 vì thuốc được chứng minh là không tốt hơn giả dược trong việc ngăn ngừa nhập viện hoặc rút ngắn thời gian trong phòng cấp cứu.
Tiến sĩ Edward Mills, giáo sư tại Đại học McMaster (Canada), người đứng đầu cuộc nghiên cứu với hơn 1.300 bệnh nhân, nói nhóm sẽ ngừng nghiên cứu sớm hơn nếu không vì mức độ quan tâm của công chúng với ivermectin.
“Điều này giờ là vô ích và bạn không mang lại lợi ích gì cho những bệnh nhân tham gia thử nghiệm”, Edward Mills nói.
Nghiên cứu khác về thuốc cho thấy ivermectin có thể khá lành tính trừ khi dùng liều cao. Tiến sĩ Eduardo López-Medina, nhà nghiên cứu tại Trung tâm các bệnh truyền nhiễm ở trẻ em ở Colombia, đã dẫn đầu một thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên cho nghiên cứu vào mùa xuân năm ngoái về tác động của ivermectin và nhận thấy rằng nó không có tác dụng có ý nghĩa thống kê trong việc giảm thời gian của các triệu chứng COVID-19. Song, ông cũng nhận thấy rằng không có sự gia tăng có ý nghĩa thống kê về các tác dụng phụ với bệnh nhân dùng ivermectin, dù họ đang dùng liều khá cao 300 microgam/kg.
“Nó có vẻ là một loại thuốc an toàn, nhưng điều đó là chưa đủ để kê đơn một cách công khai. Mọi người nên sử dụng nó trong các cuộc thử nghiệm nhưng không nhất thiết để điều trị cho bệnh nhân. Dữ liệu không đủ mạnh để hỗ trợ việc sử dụng nó', López-Medina nói.
Các nhà nghiên cứu và bác sĩ đặc biệt lo lắng khi những người tìm kiếm ivermectin như hình thức phòng ngừa hoặc điều trị khả thi thay vì tiêm một trong những loại vắc xin COVID-19 hiệu quả cao. Tuần trước, FDA đã phê duyệt hoàn toàn vắc xin COVID-19 của Pfizer - BioNTech cho người từ 16 tuổi trở lên và dự kiến sẽ phê duyệt vắc xin của Moderna vào những tuần tới.
“Chiến lược cấp chức năng duy nhất mà chúng ta có để kiểm soát COVID-19 là tiêm vắc xin. Nếu mọi người không tiêm vắc xin vì những điều vô nghĩa mà họ đang đọc trên internet, điều đó sẽ cản trở khả năng kiểm soát đại dịch này của chúng ta', Tiến sĩ Irwin Redlener, bác sĩ ở New York và là Giám đốc sáng lập của Trung tâm Quốc gia về Phòng ngừa Thiên tai tại Đại học Columbia, nhấn mạnh.