Nhật Bản đang trải qua một năm đáng lo ngại khi số vụ gấu tấn công con người tăng cao chưa từng có trong lịch sử. Theo thống kê chính thức, kể từ tháng 4 đến nay, ít nhất bảy người đã thiệt mạng và một người khác mất tích, được cho là đã tử vong do gấu tấn công. Con số này đánh dấu mức cao nhất kể từ khi chính phủ bắt đầu ghi nhận dữ liệu từ năm 2006, khiến công chúng lo sợ và chính quyền địa phương phải gấp rút tìm giải pháp ứng phó.
Không chỉ những vụ tử vong gây chấn động, mà cả số người bị thương do gấu cũng tăng mạnh. Hơn một trăm người đã bị tấn công, nhiều người trong số đó là nông dân, người leo núi hoặc người dân sinh sống gần rừng. Đáng chú ý, trong thời gian gần đây, gấu thậm chí còn xuất hiện ngay giữa các khu dân cư, trang trại và cả siêu thị, điều hiếm thấy trước đây.
Trường hợp tử vong gần nhất xảy ra vào ngày 8 tháng 10 tại tỉnh Iwate, khi thi thể của một người đàn ông ngoài 70 tuổi được phát hiện trong khu rừng với phần đầu và thân bị tách rời, một cảnh tượng kinh hoàng khiến cả vùng rúng động.
Trước đó, hai người đàn ông lớn tuổi khác ở Iwate và Nagano cũng được tìm thấy đã chết với những vết móng vuốt sâu khắp cơ thể. Giới chức địa phương xác nhận gấu nhiều khả năng là thủ phạm trong cả ba vụ việc.
Trong khi đó, tần suất gấu xuất hiện tại các khu vực dân cư đang tăng lên rõ rệt. Tuần trước, một vụ việc gây hoảng loạn xảy ra ở tỉnh Gunma, phía bắc Tokyo, khi một con gấu trưởng thành bất ngờ xông qua cửa kính siêu thị, làm hai khách hàng bị thương và khiến người mua sắm bỏ chạy tán loạn. Chỉ trong cùng ngày hôm đó, năm vụ tấn công khác được ghi nhận tại các tỉnh Akita và Fukushima, tất cả diễn ra trong vòng 24 giờ.
Hiện tượng gấu "xuống núi" không còn là chuyện lạ, mà đã trở thành một mối lo ngại quốc gia. Cả hai loài gấu bản địa của Nhật Bản: gấu đen châu Á (Ursus thibetanus japonicus) và gấu nâu Hokkaido (Ursus arctos yesoensis) vốn trước đây sống sâu trong rừng, nay lại thường xuyên xuất hiện ở các khu vực dân cư, gây nguy hiểm cho người dân.
Theo các chuyên gia, sự gia tăng đột biến này không đơn thuần là do gấu trở nên hung dữ hơn, mà là hệ quả của biến đổi khí hậu, mất cân bằng sinh thái và những thay đổi trong cơ cấu xã hội của Nhật Bản.
Một trong những nguyên nhân chính là tình trạng thiếu hụt thức ăn trong rừng. Gấu Nhật Bản phụ thuộc nhiều vào quả sồi, nguồn dinh dưỡng chính giúp chúng tích trữ năng lượng trước khi ngủ đông. Tuy nhiên, năm nay, do thời tiết ấm bất thường và lượng mưa thất thường, sản lượng quả sồi giảm mạnh, buộc gấu phải rời rừng tìm thức ăn ở những khu vực có con người sinh sống. Nhiều cá thể gấu được ghi nhận đã mò vào làng, trang trại hoặc bãi rác để kiếm ăn.
Không chỉ vậy, khí hậu ấm lên còn làm xáo trộn chu kỳ ngủ đông tự nhiên của gấu. Một số cá thể ngủ ít hơn, thậm chí thức dậy sớm hơn, kéo dài mùa hoạt động của chúng và làm tăng nguy cơ va chạm với con người. "Chúng không hung dữ hơn, chúng chỉ đang đói và mất phương hướng", một chuyên gia động vật hoang dã Nhật Bản nhận định.
Bên cạnh đó, tình trạng dân số già hóa của Nhật Bản cũng góp phần khiến vấn đề thêm trầm trọng. Số lượng thợ săn, lực lượng từng đóng vai trò kiểm soát quần thể gấu đang giảm mạnh do thiếu người kế cận. Trong khi đó, nhiều khu vực nông thôn bị bỏ hoang vì dân cư di cư ra thành thị, tạo ra những "hành lang tự nhiên" nối liền rừng và khu dân cư, giúp gấu dễ dàng tiếp cận hơn.
Trước tình hình này, chính quyền địa phương đang chật vật tìm cách bảo vệ người dân. Một số vùng triển khai hệ thống loa phóng thanh để xua đuổi gấu, số khác sử dụng pháo hoa, chuông cảnh báo, thùng chống gấu, thậm chí là máy bay không người lái để tuần tra. Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ mang tính tạm thời.
"Chúng tôi có thể xua đuổi một con gấu hôm nay, nhưng nếu nguồn thức ăn trong rừng vẫn khan hiếm, ngày mai nó sẽ quay lại", một quan chức tỉnh Akita thừa nhận.
Giới chuyên môn cho rằng, để giảm thiểu xung đột giữa người và gấu, Nhật Bản cần một chiến lược dài hạn hơn, bao gồm khôi phục hệ sinh thái rừng, trồng lại các loại cây cung cấp quả hạt cho gấu, đồng thời xây dựng hàng rào sinh học giữa rừng và khu dân cư. Ngoài ra, việc tuyên truyền cho người dân cách nhận biết và phản ứng an toàn khi gặp gấu cũng là điều cấp thiết.
Hiện tại, nhiều khu vực miền Bắc và miền Trung Nhật Bản đã ban bố cảnh báo đặc biệt về gấu. Người dân được khuyến cáo hạn chế vào rừng một mình, tránh ra ngoài vào sáng sớm hoặc chiều muộn, và phải báo ngay cho chính quyền nếu phát hiện gấu xuất hiện gần khu dân cư.
Từ biểu tượng của thiên nhiên hoang dã, gấu đang dần trở thành nỗi ám ảnh của nước Nhật hiện đại. Khi con người và thiên nhiên không còn giữ được ranh giới an toàn, những vụ việc đau lòng như năm nay có thể chỉ là khởi đầu cho một vấn đề môi trường sâu sắc hơn, nơi biến đổi khí hậu, mất cân bằng sinh thái và sự thờ ơ của con người cùng hội tụ để tạo nên một "cuộc khủng hoảng gấu" chưa từng có tiền lệ.
Lấy link