Chiều 22/10, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, Bộ KH&CN tổ chức hội thảo “Mô hình và cơ chế vận hành Quỹ đầu tư mạo hiểm có sử dụng ngân sách nhà nước: Kinh nghiệm quốc tế và khả năng áp dụng tại Việt Nam”.
Hội nghị nhằm triển khai Nghị định số 264 ban hành ngày 14/10 về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và Quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương.
Đại diện Bộ KH&CN, ông Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ - đã giới thiệu những điểm chính trong Nghị định.
Theo đó, Bộ KH&CN là cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, còn UBND cấp tỉnh là cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương.
Quỹ có tư cách pháp nhân, con dấu, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, các ngân hàng trong nước, nước ngoài theo các quy định của pháp luật có liên quan.
Việt Nam thiếu startup công nghệ cao, công nghệ sâu
Điểm qua bức tranh thị trường đầu tư mạo hiểm trong nước giai đoạn 2013- 2024 với biến động về vốn đầu tư và số lượng giao dịch, ông Phạm Tuấn Hiệp dự đoán 2025 là “đáy của đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam” khi quy mô giảm dần qua từng năm.
Ông cũng dẫn số liệu từ báo cáo Hệ sinh thái Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2022 cho thấy nước ta có khoảng 4.000 startup, song chủ yếu dựa trên công nghệ thông tin, rất ít hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ sâu như vật liệu mới, công nghệ tế bào, công nghệ nano, năng lượng mới... Đồng thời, số lượng vườn ươm, quỹ đầu tư tập trung vào công nghệ cao, công nghệ sâu cũng rất thiếu.
Đại diện BK Holdings còn chỉ ra một bất cập khác giữa cung và cầu đổi mới sáng tạo, đó là các viện nghiên cứu, cơ sở đại học, trung tâm R&D (bên cung) chủ yếu dựa trên công nghệ thông tin, còn các tập đoàn lớn (bên cầu) lại hầu như khép kín hoặc chưa “hướng nội” khi nhập khẩu công nghệ thay vì dùng công nghệ trong nước.
Trong bối cảnh Việt Nam vừa công bố 11 nhóm công nghệ chiến lược, cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ông Phạm Tuấn Hiệp kỳ vọng Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia sẽ đóng vai trò dẫn dắt, kiến tạo, tạo ra cú huých về cầu.
Kinh nghiệm từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore
Tại hội nghị, các chuyên gia, nhà đầu tư, đại diện các quỹ đầu tư, tổ chức hỗ trợ... đã trao đổi, thảo luận các cơ chế, chính sách, kinh nghiệm quốc tế trong thúc đẩy đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo.
Ông Ogata Ryosuke, Tổng Giám đốc MRIV International, Viện nghiên cứu Mitsubishi Việt Nam, giới thiệu quỹ đầu tư INCJ của Nhật Bản. Ảnh: Du Lam Các quốc gia được đưa ra làm hình mẫu đều nổi tiếng với hệ sinh thái khởi nghiệp vững mạnh. Theo ông Bùi Thành Đô – nhà sáng lập kiêm Chủ tịch quỹ ThinkZone Ventures, điểm chung của các nước như Hàn Quốc, Singapore là Nhà nước tham gia để tạo sân chơi và không hoàn toàn sử dụng vốn ngân sách. Mục tiêu cuối cùng là lôi kéo dòng vốn đầu tư tư nhân.
Cụ thể, Hàn Quốc áp dụng mô hình Fund of Fund (KfoF) do Korea Venture Investment Corp (KVIC) quản lý. KVIC đóng vai trò là công ty quản lý quỹ mẹ, còn các công ty quản lý quỹ tư nhân làm đối tác quản lý (GP) ở tầng quỹ con.
Mô hình này tạo đòn bẩy vốn và quy mô thị trường khổng lồ: đến hết năm 2022, KVIC quản lý tài sản 6,8 tỷ USD nhưng tạo ra tới 31,2 tỷ USD, cho thấy hiệu quả của "vốn mồi" và rót vốn vào 9.154 doanh nghiệp. Một điểm đặc biệt và đột phá, theo ông Bùi Thành Đô, là "càng rủi ro, KVIC càng đầu tư nhiều".
KVIC vận hành theo kế hoạch đầu tư hằng năm, tiếp nhận yêu cầu đầu tư theo quy trình và được Ủy ban đầu tư phê duyệt. Quỹ mẹ có chu kỳ dài từ 20-30 năm, trong khi các quỹ con có chu kỳ ngắn hơn tùy nội dung đầu tư. Toàn bộ lợi nhuận được tái đầu tư dựa trên nhu cầu thị trường và phân bổ ngân sách hằng năm.
“Quỹ đầu tư nhà nước không thể đầu tư nóng, hi vọng có kết quả trong ngày một, ngày hai mà phải nhìn dài hạn, 20-30 năm tiếp theo”, ông Bùi Thành Đô nói.
Ngoài quỹ trong nước, KVIC còn rót khoảng 15% vốn vào các quỹ nước ngoài nhưng kèm điều kiện các quỹ này phải đầu tư ngược lại vào startup Hàn Quốc theo tỷ lệ nhất định.
Chiến thuật này đã kéo theo 779,5 triệu USD đầu tư ngược vào 425 công ty Hàn Quốc tính đến cuối năm 2022, đại diện ThinkZone thông tin thêm.
Với Singapore, chương trình Startup SG/EDBI do Bộ Công thương giám sát, tập trung vào thương mại, đầu tư, xuất khẩu. Các nguồn vốn mà Singapore ưu đãi theo mô hình đồng đầu tư nhiều hơn, cam kết theo từng thương vụ, tập trung vào tính linh hoạt, tốc độ và tối đa hóa sự tham gia của tư nhân.