Vì sao con người phải có gối mới ngủ ngon?

Con người từng ngủ không cần gối

Trong thời hiện đại, chiếc gối được xem như “bạn đồng hành” không thể thiếu của giấc ngủ.

Nghiên cứu mới chỉ ra gối không phải nhu cầu sinh lý tự nhiên của con người, và đôi khi, ngủ không gối còn mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể.

Trong thế giới ngày nay, từ gối lông vũ đến gối cao su non, mọi người đua nhau tìm kiếm “chiếc gối hoàn hảo” để có giấc ngủ sâu. Tuy nhiên, các nhà khoa học châu Âu đã phát hiện thói quen dùng gối thực chất chỉ là sản phẩm của sự thay đổi lối sống, không phải điều kiện bắt buộc để ngủ ngon.

Nhóm nghiên cứu đã so sánh thói quen ngủ của con người hiện đại với các bộ lạc nguyên thủy và loài linh trưởng. Họ nhận thấy, gối không xuất hiện trong lịch sử tiến hóa như một vật dụng thiết yếu.

Thay vào đó, gối trở nên phổ biến khi con người bắt đầu sống cố định, làm giường chiếu và thay đổi tư thế ngủ.

Giải thích theo góc độ sinh học, cột sống con người vốn có độ cong tự nhiên, giúp giữ thăng bằng khi di chuyển, giảm sốc và hỗ trợ nâng đỡ phần đầu.

Khi ngủ, nếu cột sống được duy trì đúng đường cong sinh lý, cơ thể sẽ cảm thấy thoải mái, hạn chế căng thẳng cơ – khớp.

Gối có thể hỗ trợ duy trì đường cong này, nhất là với người ngủ nằm ngửa hoặc nghiêng. Song thực tế, nếu tư thế ngủ phù hợp, cơ thể vẫn hoàn toàn thư giãn và ngủ ngon mà không cần bất kỳ sự nâng đỡ nào dưới đầu.

Điều này được minh chứng ở các cộng đồng nguyên thủy còn tồn tại, nơi con người không dùng gối hay kê đầu. Họ cũng hiếm khi gặp các vấn đề về cơ, xương, khớp, điều mà hơn 90% người hiện đại từng trải qua khi lớn lên với thói quen dùng gối.

Nhiều tư thế ngủ đặc biệt của người nguyên thủy

Các tư thế ngủ của người nguyên thủy rất đáng chú ý: Tư thế nằm nghiêng với vai dưới ép vào mặt đất, cổ được giữ tự nhiên; hoặc ngủ nửa ngồi nửa cuộn tròn, dùng gân Achilles của một chân kẹp vào ngón chân của chân còn lại, vừa giúp giữ tư thế, vừa hỗ trợ điều chỉnh cấu trúc bàn chân.

Một tư thế khác là tư thế bốn chân, chống cả khuỷu tay và đầu gối, giúp cột sống được kéo giãn nhẹ, giảm áp lực lên các đốt sống.

Những cộng đồng này cũng có thói quen ngủ ngắn, tránh ngủ quá lâu nên không gặp các vấn đề như tê liệt tay hoặc mỏi cổ, vốn là tình trạng phổ biến ở người hiện đại khi ngủ sai tư thế hoặc gối không phù hợp.

Bên cạnh đó, trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như vùng núi cao Tây Tạng, người du mục thường ngủ trong tư thế ngồi thu mình, giảm tiếp xúc với mặt đất lạnh, vừa giữ ấm vừa đảm bảo nghỉ ngơi.

Tư thế này được nhiều nhà thám hiểm hiện đại áp dụng trong môi trường hoang dã để tránh hạ thân nhiệt, cho thấy con người có thể thích nghi ngủ ngon mà không cần gối.

Điểm thú vị là ở nhiều loài linh trưởng, tổ tiên gần gũi của chúng ta, ngủ không gối vẫn đảm bảo duy trì trạng thái cân bằng cổ, giảm nguy cơ côn trùng bò vào miệng nhờ tư thế miệng khép tự nhiên khi nằm nghiêng.

Tuy nhiên, người nguyên thủy hạn chế tư thế này vì bộ phận sinh dục gần sát mặt đất, dễ bị côn trùng tấn công, nên họ thường khép chân hoặc điều chỉnh hông để bảo vệ vùng kín.

Dù vậy, không thể phủ nhận rằng gối mang lại cảm giác dễ chịu và là thói quen đã ăn sâu trong lối sống của đa số người hiện đại. Nhưng các nhà khoa học cho rằng, việc quá lệ thuộc vào gối, đặc biệt là các loại gối cao, mềm quá mức, có thể khiến cột sống mất cân bằng, làm tăng nguy cơ thoái hóa đốt sống cổ, đau vai gáy, hoặc vẹo cột sống.