Trong thời đại công nghệ bùng nổ, AI đang ngày càng len lỏi sâu vào công tác sáng tạo, từ việc gợi ý tiêu đề và ý tưởng, chỉnh sửa đoạn văn cho đến soạn thảo toàn bộ chương truyện. Nhưng khi ranh giới giữa “hỗ trợ” và “thay thế” chưa được định hình, một câu hỏi lớn được đặt ra: đâu là giới hạn đạo đức trong việc sử dụng AI trong văn chương?
Sự việc xảy ra mới đây với một tác giả tiểu thuyết lãng mạn kỳ ảo đã thổi bùng trở lại cuộc tranh luận vốn chưa bao giờ lắng xuống. Trong cuốn Darkhollow Academy: Year 2 , độc giả bất ngờ phát hiện một đoạn văn lạ, có nội dung như sau:
“Tôi đã viết lại đoạn này để tương đồng hơn với phong cách của J. Bree, vốn có nhiều kịch tính, sắc thái gai góc và những cảm xúc ngầm mãnh liệt dưới các yếu tố siêu nhiên”.
Nội dung lạ bị sót lại trong cuốn sách - Ảnh: Reddit.
Đoạn văn này được cho là một phần câu trả lời của một chatbot, sản sinh ra sau khi người dùng nhập vào "prompt" - một “lời nhắc” đưa vào các mô hình ngôn ngữ lớn để chúng tạo nội dung theo yêu cầu. Một biên tập viên có kinh nghiệm sẽ loại bỏ đoạn thừa này khỏi tác phẩm cuối cùng, nhưng đôi khi sai sót vẫn xảy ra.
Sơ suất này không chỉ khiến tác giả Lena McDonald (bút danh Sienna Patterson) trở thành tâm điểm chỉ trích, mà còn đặt ra nghi vấn về tính trung thực trong quá trình sáng tác.
Không chỉ bị chế giễu trên Reddit với những cụm từ như “xấu hổ không thể tả”, tác phẩm của cô còn nhận về làn sóng đánh giá tiêu cực trên Goodreads. Độc giả gọi đây là “hổ lốn AI”, thậm chí cáo buộc cô là “ kẻ đạo văn ” khi dùng AI để sao chép phong cách của tác giả khác. Trong khi đó, bản thân McDonald không lên tiếng phản hồi, cũng không xuất hiện trên các nền tảng mạng xã hội để làm rõ vụ việc.
Phải nói thêm, việc sử dụng công cụ AI để biên tập và sáng tác không bị cấm, tuy nhiên Amazon yêu cầu tác giả/nhà xuất bản phải công khai thừa nhận sản phẩm của mình có sử dụng AI hay không.
Cụ thể, hồi năm 2023, Amazon công bố chính sách mới yêu cầu người đăng nội dung lên nền tảng Kindle Direct Publishing (KDP) phải thành thực về việc sử dụng AI trong tạo sinh văn bản, hình ảnh hay bản dịch. Sự cố của tác giả Lena McDonald làm dấy lên câu hỏi về sự minh bạch và trách nhiệm của tác giả trong thời đại số.
Thế giới văn học đang đứng trước một ngã ba đường: một bên là sự hỗ trợ đầy tiềm năng của công nghệ, bên kia là những nguy cơ về đạo đức và đánh mất bản sắc con người trong sáng tác. Có nên xem AI là cộng sự của người viết, hay là kẻ mạo danh tài năng thật sự?
Và một câu hỏi hóc búa hơn: trước khi biết về sự hiện diện của AI, vô vàn người đọc đã từng say mê và đánh giá cao cuốn sách này. Liệu, nếu không có phát hiện về đoạn prompt kia, cuốn sách có bị chỉ trích gay gắt như hiện tại?
Hay đặt giả thuyết ngược lại: nếu prompt bị phát hiện vì nó lạc lõng, vậy chẳng phải những ai từng chấm điểm cao trước đó đều không hề để ý, hoặc… không phải là người thật? Liệu chính những đánh giá tích cực ban đầu có phải đến từ những bot tự động, tiếp tay cho một “nông trại nội dung” được vận hành bằng AI?
Rốt cuộc, chúng ta đang đọc sách do con người viết, hay đang để máy móc đọc hộ và cảm nhận hộ chúng ta?
Một sai sót nhỏ đã để lại nhiều câu hỏi chưa lời giải đáp, nhưng cũng phải nhờ tới sai lầm này, một phần sự thật mới được phơi bày.
Lấy link