Các nhà khoa học đưa ra cảnh báo sau khi giải mã 250.000 bộ não

Sau khi phân tích dữ liệu não bộ trong nhiều năm, các chuyên gia đi đến một kết luận gây bất ngờ: Trí thông minh đo bằng IQ không phải là yếu tố quyết định thành công, sức khỏe tâm lý hay thu nhập tương lai của trẻ.

Nghiên cứu quy mô lớn làm thay đổi quan niệm nuôi dạy con

Trong xã hội hiện đại, không ít gia đình lao vào cuộc đua thành tích. Trẻ em được đo chỉ số IQ từ sớm, học thêm dày đặc và chịu áp lực điểm số kéo dài.

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu do các nhà khoa học đến từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, Đại học Oxford và Đại học Harvard thực hiện lại chỉ ra một thực tế khác.

Khi phân tích hình ảnh não bộ, môi trường sống và dữ liệu xã hội học của hơn 250.000 trẻ em, nhóm nghiên cứu nhận thấy tác động của IQ lên thành công tương lai giảm mạnh, thậm chí gần như biến mất khi đặt cạnh các yếu tố môi trường.

Theo các nhà khoa học, “nhiệt độ” của môi trường nuôi dưỡng, tức mức độ an toàn, gắn kết và ổn định trong đời sống hằng ngày, có vai trò quan trọng hơn nhiều so với “tốc độ” xử lý thông tin của não bộ.

Sức mạnh của những cuộc trò chuyện thực sự

Một trong những phát hiện nổi bật của nghiên cứu là vai trò của giao tiếp giữa cha mẹ và con cái. Nhiều phụ huynh cho rằng cho con xem tivi, nghe đài hay liên tục nhắc nhở học bài cũng là một hình thức giao tiếp. Tuy nhiên, các dữ liệu khoa học cho thấy điều này không mang lại tác động tích cực cho não bộ.

Chỉ những cuộc đối thoại chất lượng cao, có giao tiếp bằng mắt, lắng nghe chủ động và sự đồng cảm thật sự, mới kích hoạt vùng vỏ não thùy trán. Đây là khu vực liên quan trực tiếp đến khả năng ra quyết định, kiểm soát cảm xúc và tư duy dài hạn.

Những đứa trẻ thường xuyên được cha mẹ lắng nghe có nguy cơ trầm cảm ở tuổi dậy thì thấp hơn gần một nửa, đồng thời tỷ lệ hoàn thành bậc trung học cũng cao hơn rõ rệt so với nhóm ít được tương tác cảm xúc.

Giấc ngủ đúng giờ bảo vệ trí nhớ và cảm xúc

Không chỉ ngủ đủ số giờ, thời điểm đi ngủ và thức dậy đều đặn cũng được xác định là yếu tố then chốt đối với sự phát triển não bộ. Các nhà khoa học cảnh báo rằng nhịp sinh học rối loạn chính là kẻ thù thầm lặng của trí nhớ và cảm xúc.

Kết quả chụp cộng hưởng từ cho thấy trẻ ngủ thất thường có thể tích hồi hải mã, trung tâm lưu trữ ký ức, nhỏ hơn trung bình khoảng 8%. Trong khi đó, hạch hạnh nhân, nơi xử lý cảm xúc tiêu cực như sợ hãi và giận dữ, lại hoạt động quá mức.

Ngược lại, những trẻ duy trì thói quen ngủ đúng giờ thường có khả năng tập trung tốt hơn, kiểm soát cảm xúc ổn định hơn và chịu áp lực học tập hiệu quả hơn.

Một góc sách nhỏ quan trọng hơn một màn hình lớn

Một phát hiện khác khiến nhiều phụ huynh phải suy nghĩ lại là vai trò của sách trong không gian sống. Nghiên cứu chỉ ra rằng không cần thư viện đồ sộ, chỉ khoảng 50 đến 60 cuốn sách đặt trong tầm với của trẻ đã đủ để kích hoạt mạnh mẽ vùng não liên quan đến ngôn ngữ và trí tưởng tượng.

Sự hiện diện của sách gửi đi một thông điệp âm thầm rằng tri thức và tư duy được coi trọng. Trẻ lớn lên trong môi trường như vậy thường có khả năng tư duy sâu, sáng tạo và tập trung tốt hơn so với nhóm tiếp xúc sớm và kéo dài với thiết bị điện tử.

Khi IQ không còn là trung tâm của tương lai

Khi đưa cả ba yếu tố gồm giao tiếp cảm xúc, giấc ngủ ổn định và môi trường đọc sách vào mô hình phân tích, các nhà khoa học nhận thấy ảnh hưởng của IQ đến thành công tương lai gần như không còn đáng kể.

Điều này đồng nghĩa, một đứa trẻ có chỉ số IQ trung bình nhưng được lắng nghe, ngủ đủ giấc và yêu sách vở hoàn toàn có thể đạt được cuộc sống ổn định và hạnh phúc hơn so với một “thần đồng” sống trong cô đơn, thiếu ngủ và phụ thuộc thiết bị số.

Theo các chuyên gia, thay vì chỉ chăm chăm vào bảng điểm và thành tích, điều quan trọng hơn là tạo ra những khoảnh khắc đời thường ấm áp. Chỉ cần dành vài phút mỗi ngày để nghe con kể chuyện, duy trì giờ ngủ hợp lý và cùng con đọc sách, cha mẹ đã đang đặt nền móng vững chắc cho tương lai của con trẻ.