Được trao chiều ngày 1/12, ba nhà khoa học nhận học bổng gồm PGS. TS Tô Thị Mai Hương từ trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH), PGS. TS Phạm Kim Ngọc từ trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP HCM (VNU-HCM) và TS Lê Linh, hiện là nghiên cứu viên sau tiến sĩ tại Đại học Stanford (Mỹ).
Trong đó, bà Mai Hương là nhà nghiên cứu lĩnh vực Công nghệ Sinh học Nông nghiệp và Sinh lý Thực vật. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đòi hỏi nông nghiệp phải thay đổi, nghiên cứu của bà Hương tập trung vào ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gene chính xác nhằm thay đổi các gene phân bổ carbon trong cây lúa với mục đích giảm phát thải khí mê-tan từ ruộng lúa trong khi vẫn duy trì năng suất hạt cao.
Cụ thể TS Hương dùng công nghệ chỉnh sửa gene chính xác (prime-editing) nhằm tăng biểu hiện một số mã gene đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs) để tạo ra các giống lúa phát thải thấp. Công trình được đánh giá mang lại tiềm năng lớn trong việc đảm bảo an ninh lương thực và chống biến đổi khí hậu thông qua việc tạo ra các giống lúa thân thiện với môi trường.
Trước đó, bà Hương cũng là người có nhiều thành tựu trong giới nghiên cứu tại Việt Nam, đứng sau các dự án có tầm ảnh hưởng cả trong nước và quốc tế. Bà được đánh giá cao về chuyên môn trong hợp tác quốc tế và hướng đi tiên phong trong việc áp dụng chỉnh sửa gen cho nông nghiệp bền vững.
PGS. TS Phạm Kim Ngọc được nhận học bổng bởi các công trình xuất sắc trong lĩnh vực linh kiện bán dẫn và vật liệu cấu trúc nano. Với trọng tâm phát triển vật liệu mới cho các thiết bị bộ nhớ tiên tiến, bà đã có những đóng góp quan trọng trong việc nâng cao kiến thức về điện toán mô phỏng não (neuromorphic computing) và khớp thần kinh nhân tạo.
Bà Ngọc hiện tập trung vào việc khám phá kiến trúc Tính toán trong Bộ nhớ (In-Memory Computing - IMC) sử dụng trở nhớ (Memristor) cho mục đích giải quyết "nút thắt cổ chai" của các hệ thống máy tính truyền thống thông qua xử lý dữ liệu trực tiếp ngay trong bộ nhớ. Công trình này được đánh giá mang lại tiềm năng lớn trong việc tạo ra phần cứng AI tốc độ cao, tiết kiệm năng lượng và mô phỏng hoạt động của não bộ con người, mở đường cho các công nghệ trí tuệ nhân tạo bền vững.
Trong lĩnh vực khoa học vật liệu TS Ngọc từng chủ trì nhiều dự án cấp quốc gia, sở hữu 4 bằng sáng chế và là tác giả của hơn 50 bài báo quốc tế, cũng như đào tạo nhiều thế hệ nhà khoa học vật liệu trẻ tại ĐHQG HCM.
Người thứ ba là TS Lê Linh, được vinh danh vì có những nghiên cứu đổi mới công nghệ pin và hệ thống lưu trữ năng lượng tiên tiến, đóng góp quan trọng trong việc phát triển vật liệu mật độ năng lượng cao cho xe điện thế hệ mới. Nghiên cứu của bà tập trung vào thiết kế các chất điện giải lỏng đa chức năng tiên tiến cho pin Lithium-Lưu huỳnh (Li-S), nhằm mục đích giải quyết các vấn đề then chốt như hiện tượng dịch chuyển polysulfide và sự suy giảm lithium cho mục đích nâng cao tuổi thọ và dung lượng pin. Công trình được đánh giá có tiềm năng lớn trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi toàn cầu sang giao thông bền vững bằng cách làm cho xe điện có giá thành hợp lý và hiệu quả hơn.
Bà Linh cũng có nhiều đóng góp trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật vật liệu, khi là thành viên chủ chốt trong các dự án thuộc Liên minh Battery500 của Bộ Năng lượng Mỹ (DOE). Bà cũng có các công bố trên những tạp chí danh tiếng, nổi bật với phong cách và phương pháp nghiên cứu kết hợp chặt chẽ giữa thực nghiệm và mô phỏng lý thuyết để giải quyết các thách thức điện hóa phức tạp.
Theo GS. VS Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam kiêm Chủ tịch hội đồng giải thưởng, các tác phẩm đoạt giải khá đa dạng, mỗi đề tài đều có tính đột phá và tiềm năng ứng dụng cao. Bên cạnh đó, chúng cũng mang tính khoa học, sự đổi mới, tiềm năng tác động đến xã hội và cộng đồng.
Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam, cho rằng qua từng năm, giải thưởng càng chất lượng và mang tính ứng dụng cao. Điều đó cho thấy khi được trao cơ hội và sự hỗ trợ, các nữ nhà khoa học có thể đạt được những thành tựu phi thường và tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội, cũng như trở thành nguồn cảm hứng cho cộng đồng khoa học Việt Nam và thế giới.
Học bổng "Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học cấp quốc gia" (L'Oréal - UNESCO For Women in Science Việt Nam) do L'Oréal và UNESCO tổ chức. Chương trình dành cho các nhà nghiên cứu nữ trong lĩnh vực Khoa học đời sống và Khoa học vật liệu - hai lĩnh vực có khả năng ứng dụng cao, với trị giá học bổng lên đến 150 triệu đồng mỗi ứng viên.
Tại Việt Nam, giải thưởng này bắt đầu từ năm 2009. Hàng năm, chương trình nhận đơn học bổng từ tháng 6 đến tháng 9. Hội đồng Khoa học độc lập L’Oreal - UNESCO For Women In Science tại Việt Nam sẽ lựa chọn ba nhà khoa học nữ xuất sắc để trao học bổng và tiếp tục đề cử vào Học bổng và Giải thưởng quốc tế. Đối tượng tham gia là các nhà khoa học nữ không quá 45 tuổi (tính đến ngày kết thúc đăng ký), có học vị tiến sĩ hoặc đang thực hiện nghiên cứu sau tiến sĩ.
Bảo Lâm