Khoa học giải mã bí quyết chiến thắng trò “kéo, búa, bao”

Một nhóm các nhà khoa học thần kinh đã phát hiện ra “chiến lược vàng” để giành chiến thắng trong trò chơi tưởng chừng đơn giản nhất thế giới: kéo, búa, bao. Bí quyết nằm ở việc ngẫu nhiên hoàn toàn và không để quá khứ chi phối, điều mà bộ não con người cực kỳ khó thực hiện.

Kéo búa bao, còn gọi là oẳn tù tì, là một trò chơi dân gian dùng tay giữa 2 hoặc nhiều người. Người chơi đồng thời đưa ra một trong 3 hình dạng: búa (nắm tay), kéo (hai ngón tay), hoặc bao (xòe bàn tay). Quy tắc trò chơi là búa thắng kéo, kéo cắt bao, và bao trùm búa. Nếu ra hình giống nhau thì hòa.

Trong nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Khoa học thần kinh nhận thức xã hội và tình cảm, các nhà khoa học khám phá ra rằng người chơi thường thua nhiều hơn khi để kết quả của ván trước ảnh hưởng đến quyết định hiện tại.

Để kiểm chứng điều này, nhóm đã mời nhiều người tham gia vào tổng cộng 15.000 ván kéo, búa, bao, đồng thời ghi lại hoạt động não bộ của họ nhằm hiểu rõ cách con người đưa ra quyết định trong môi trường cạnh tranh.

Kết quả cho thấy chiến lược chiến thắng tối ưu không phải là suy luận hay ghi nhớ đối thủ, mà là ngẫu nhiên tuyệt đối.

Dù vậy, nghiên cứu phát hiện ra rằng hơn một nửa số người chơi có xu hướng chọn “búa” nhiều nhất, “bao” đứng thứ hai, và “kéo” là lựa chọn ít được ưa chuộng nhất.

Đặc biệt, người chơi thường tránh lặp lại lựa chọn trước đó, khiến mô hình hành động của họ dễ bị dự đoán. Đây cũng là một sai lầm chiến thuật trong trò chơi cần sự bất định.

Để nghiên cứu sâu hơn, nhóm sử dụng phương pháp “siêu quét” (hyperscanning), công nghệ cho phép ghi lại hoạt động não của hai người tương tác cùng lúc, qua đó cung cấp dữ liệu thực tế về quá trình ra quyết định xã hội.

Khi áp dụng kỹ thuật này, họ nhận thấy bộ não không chỉ lưu trữ thông tin về lựa chọn sắp tới mà còn “tái kích hoạt” ký ức về kết quả của ván trước, bao gồm cả hành động của bản thân và của đối thủ.

Điều đáng chú ý là trong khi bộ não của người chiến thắng tỏ ra “trống rỗng” trước khi ra quyết định, tức không bị chi phối bởi ký ức gần nhất, thì những người thua cuộc lại có hoạt động thần kinh rõ rệt liên quan đến việc hồi tưởng các ván trước.

Nói cách khác, sự phụ thuộc vào quá khứ khiến họ kém linh hoạt hơn, dẫn đến những lựa chọn dễ đoán và tỷ lệ thua cao hơn.

Theo nhóm nghiên cứu, đây là bằng chứng cho thấy bộ não con người không được thiết kế để ngẫu nhiên hóa hành vi. Trong các tình huống hợp tác, khả năng dự đoán giúp chúng ta hiểu nhau tốt hơn và tạo ra sự tin tưởng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh, đặc biệt là các trò chơi đối kháng hoặc thị trường tài chính, tính dễ đoán lại là điểm yếu chết người.

“Khi tham gia vào các trò chơi hoặc hoạt động cạnh tranh, con người có xu hướng phân tích quá mức những gì đã xảy ra. Nhưng chính việc đó khiến họ mất đi tính ngẫu nhiên, yếu tố then chốt của chiến thắng”, nhóm nghiên cứu kết luận.

Bài học được rút ra là: nếu muốn tăng cơ hội chiến thắng, hãy ngừng cố gắng suy đoán. Hãy để bộ não “thả lỏng” và hành động ngẫu nhiên nhất có thể, vì trong trò chơi giữa lý trí và bản năng, kẻ ít tính toán lại là người có cơ hội chiến thắng cao hơn.