Những doanh nghiệp tư nhân nào đã chinh phục vũ trụ thành công?

Thế kỷ XX là thời kỳ của cuộc chạy đua vào không gian giữa các quốc gia trên thế giới với hàng loạt những dự án, nghiên cứu của các cơ quan nhà nước như Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) hay Cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (Roscosmos)...

Sang đến thế kỷ XXI, cuộc đua thương mại hoá không gian đã chia cơ hội cho các tập đoàn tư nhân cùng hướng tầm mắt ra ngoài phạm vi Trái Đất.

SpaceX

Thành lập năm 2002 bởi tỷ phú Elon Musk, SpaceX đã thay đổi hoàn toàn cách nhân loại nhìn nhận về ngành phóng tên lửa.

Từ Falcon 1 - tên lửa tư nhân đầu tiên của Mỹ đạt quỹ đạo đến Falcon 9 và Falcon Heavy - dòng tên lửa có thể tái sử dụng nhiều lần, SpaceX đã đưa chi phí phóng vệ tinh giảm hàng chục lần so với trước đây.

Tàu Dragon của SpaceX là tàu vũ trụ tư nhân đầu tiên chở hàng hóa và phi hành gia lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Hiện SpaceX đang tập trung vào dự án Starship - hệ thống tên lửa khổng lồ hướng đến mục tiêu đưa con người lên Sao Hỏa.

Hiện SpaceX giữ vị trí số một trong mảng dịch vụ phóng vệ tinh thương mại toàn cầu.

Blue Origin

Tỷ phú Jeff Bezos cũng mang tham vọng chinh phục không gian. Năm 2000, nhà sáng lập Amazon đã đầu tư Blue Origin với tầm nhìn tới tương lai, nơi hàng triệu người sống và làm việc trong không gian.

Khác với SpaceX, Blue Origin đi theo hướng phát triển bền vững và dài hạn, tập trung vào các hệ thống tái sử dụng và nghiên cứu công nghệ động cơ.

Đầu năm 2025, tên lửa New Glenn của Blue Origin đạt quỹ đạo thành công. New Glenn nằm trong số những tên lửa lớn nhất đang hoạt động hiện nay, chỉ thấp hơn về chiều cao so với Starship của SpaceX và Hệ thống Phóng Không gian (SLS) của NASA.

Tên lửa New Shepard của Blue Origin đã nhiều lần thành công đưa khách du lịch lên không gian và quay lại an toàn. Ngoài ra, Blue Origin đang hợp tác với NASA trong chương trình Artemis với dự án tàu đổ bộ Blue Moon lên Mặt Trăng.

Arianespace SA

Thành lập năm 1980, Arianespace SA là công ty phóng vệ tinh thương mại đầu tiên trên thế giới, hoạt động dưới sự phối hợp, giám sát của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) và doanh nghiệp ngoài nhà nước.

Trong 40 năm qua, Arianespace SA đã thực hiện hơn 350 sứ mệnh, phóng lên trên 1.100 vệ tinh cho hơn 60 quốc gia và tổ chức, làm nhà cung cấp phóng cho nhiều vệ tinh viễn thông lớn và các sứ mệnh của ESA.

Các dòng tên lửa chủ lực từ tầm trung đến hạng nặng Ariane 4, Ariane 5 và sắp tới là Ariane 6 của Arianespace SA cũng đạt được nhiều thành công trong cuộc đua vào không gian, nổi tiếng trong lĩnh vực hàng không - vũ trụ với những kỷ lục về tỷ lệ phóng thành công liên tiếp.

Virgin Galactic

Khác với các tập đoàn chuyên phóng vệ tinh, Virgin Galactic - thành lập năm 2004 bởi ông trùm kinh doanh người Anh Richard Branson đã chọn hướng đi khác biệt: du lịch vũ trụ.

Năm 2018, công ty đã thực hiện chuyến bay có người lái đầu tiên lên độ cao hơn 80km với tàu VSS Unity và liên tục thực hiện các chuyến bay thương mại kể từ năm 2021.

Tháng 6/2024, chuyến bay cuối cùng đưa du khách lên không gian của Virgin Galactic đã hạ cánh an toàn trước khi tạm dừng 2 năm để nâng cấp.

2 tàu mới thuộc lớp Delta sẽ được thay thế cho VSS Unity, dự kiến sẽ được bay thương mại vào năm 2026. Giá mỗi chỗ ngồi trị giá 600.000 USD và có tới 125 chuyến bay mỗi năm dành cho giới thượng lưu muốn du lịch không gian.