Năm 2009, Mark Zuckerberg, khi đó 25 tuổi, dự đoán: "Bạn chỉ có một danh tính. Thời kỳ có nhiều hình tượng khác nhau trước mặt đồng nghiệp, bạn bè và những người quen biết khác có lẽ sẽ sớm kết thúc. Việc sở hữu hai danh tính khác nhau là một ví dụ về sự thiếu chính trực".
Mạng xã hội Facebook, mới ra đời 5 năm, được coi là đã định hình danh tính của hơn 350 triệu người. Trong khi Sergey Brin và Larry Page "sắp xếp thông tin thế giới" qua Google, Steve Jobs đưa Internet vào túi người dùng, Zuckerberg được ví như "Bộ trưởng tư tưởng" của thế giới, tác động đến cách con người nhận thức về bản thân và người khác trong kỷ nguyên giao tiếp ở quy mô chưa từng có.
16 năm sau, một số chuyên gia cho rằng danh hiệu này đang được chuyển giao cho một nhà sáng lập công nghệ khác: Sam Altman. Là CEO OpenAI, Altman thậm chí đang định hình nhận thức của con người ở quy mô lớn hơn.
ChatGPT, mới ra mắt ba năm, có hơn 800 triệu người dùng hàng tuần, gấp 40 lần số người dùng Facebook ở cùng giai đoạn. OpenAI hiện là công ty tư nhân chưa niêm yết cổ phiếu có giá trị nhất toàn cầu. 10% người trưởng thành trên thế giới đang dùng ChatGPT hàng tháng để viết email, lướt web, lên kế hoạch chuyến đi, giải mã vấn đề y học, tìm kiếm tình yêu...
Trong khi Zuckerberg dạy con người cách đăng bài (post), Altman dạy thế giới cách viết lệnh (prompt).
Facebook thay đổi cách con người nhìn nhận bản thân và người khác. Những bài đăng, hình ảnh và lượt thích tạo nên "phiên bản số" của mỗi người. Zuckerberg hứa hẹn "mang thế giới lại gần nhau hơn", dù con người dần xuất hiện với hình ảnh "tô vẽ" qua các bộ lọc.
Thế giới của Altman là "tạo dựng", không chỉ "phô bày". ChatGPT giúp người khô khan trở nên lãng mạn, biết chọn quà cho người thân. Sora biến ý tưởng thô sơ thành video giống thật. Những công cụ này không chỉ đánh bóng hình ảnh thực mà còn tạo ra những phiên bản mới.
Tác động mà đế chế của Mark Zuckerberg và Sam Altman tạo ra cho Internet có sự khác biệt lớn. Facebook vẫn phân tán sự chú ý ra bên ngoài, trong khi chatbot AI hấp thụ thông tin toàn cầu để trả lời trực tiếp người dùng, làm giảm mạnh lưu lượng truy cập của các website.
Báo cáo thường niên của Viện Nghiên cứu báo chí Reuters (RISJ), công bố ngày 17/6, lần đầu cho thấy số lượng người dùng chatbot cập nhật tin tức rất lớn. Cuộc thăm dò được RISJ phối hợp thực hiện cùng Đại học Oxford với quy mô 97.000 người tại 48 quốc gia. Trong đó, 7% người tham gia cho biết sử dụng AI để tìm tin tức. Tỷ lệ này cao hơn ở giới trẻ, với 12% người dưới 35 tuổi và 15% người dưới 25 tuổi. Họ đánh giá tin tức do chatbot cung cấp phù hợp và có sự cá nhân hóa.
Zuckerberg khởi đầu với giấc mơ "kết nối nhân loại", nhưng các thuật toán của Facebook ngược lại cũng gây chia rẽ xã hội, nuôi dưỡng các thuyết âm mưu và tin giả. Altman không cố gắng trở thành một người kết nối mà quan tâm đến mối quan hệ giữa người và máy. Theo ông, ngày càng nhiều người trò chuyện với ChatGPT như thể đang trao đổi với nhà trị liệu và thừa nhận xu hướng này khiến ông "bất an". Nghiên cứu của OpenAI và MIT Media Lab hồi tháng 3 cho thấy ChatGPT làm tăng cảm giác cô đơn ở nhóm người dùng thường xuyên.
Theo Business Insider, hiện Meta vẫn thống trị thế giới với 3,5 tỷ người dùng hoạt động hàng ngày trên các nền tảng của mình. OpenAI lại tác động đến ý định - giai đoạn đầu tiên trong suy nghĩ và hành động của con người. Zuckerberg không muốn nhường lại tương lai cho Altman. Ông đang nỗ lực đuổi theo, đầu tư hàng trăm tỷ USD vào trung tâm dữ liệu và chip, thành lập phòng thí nghiệm siêu trí tuệ Meta, đưa ra hàng loạt lời mời hấp dẫn để chiêu mộ nhân tài.
Cả hai cũng đều hướng tới phát triển siêu trí tuệ - hệ thống AI thông minh tương đương hoặc hơn con người. Hồi tháng 7, Facebook đề cập tham vọng "siêu trí tuệ cá nhân cho mọi người", giống với tầm nhìn mà Altman khởi xướng.
Business Insider nhận định, trong thời đại mạng xã hội, con người định hình và trau chuốt hình ảnh, cá tính để thể hiện trên máy. Còn trong thời đại AI, máy bắt đầu định hình và trau chuốt hình ảnh, cá tính cho con người.
Thu Thảo tổng hợp