Tiffany Ng, 24 tuổi, chuyên nội dung văn hóa công nghệ tại New York, nhận ra mình quá phụ thuộc vào iPhone nên đã thực hiện một thử nghiệm kéo dài một tuần để kiểm soát. Trong đó, cô sạc đầy iPhone rồi treo dây xích, không mang theo khi ra khỏi nhà, cũng không sạc thêm. Cô đặt một chiếc ghế ở chỗ treo để sử dụng điện thoại khi cần, nhưng đủ bất tiện để không ngồi lâu.
Vài ngày đầu, Tiffany luôn mong về nhà để lướt điện thoại, nhưng cảm giác này dần biến mất. Điều khiến cô ngạc nhiên là khi điện thoại khuất tầm mắt, cô gần như quên nó. Khi gặp bạn bè trong công viên hay làm việc tại quán cà phê, cô chú ý nhiều hơn đến thế giới xung quanh.
Sau thử nghiệm, cô vẫn duy trì thói quen đặt điện thoại ở phòng khác, thậm chí để ở nhà khi ra ngoài. Cô tin nhiều Gen Z đang khao khát trải nghiệm công nghệ và cuộc sống đơn giản hơn.
Theo khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew (Mỹ) cuối năm 2023, hơn 40% người trưởng thành Mỹ (62% trong nhóm này dưới 30 tuổi) dùng điện thoại gần như liên tục. Khảo sát của Gallup cũng cho thấy 81% người trưởng thành dưới 30 tuổi ở Mỹ nhận thấy họ cầm điện thoại quá nhiều.
Theo Washington Post, năm 2010, 63% người trưởng thành ở Mỹ có điện thoại cố định và không dây. Nhưng đến 2022, 73% không còn sử dụng điện thoại cố định. Các nhà cung cấp dịch vụ cũng đang tiến gần hơn đến việc loại bỏ công nghệ cũ. Năm ngoái, AT&T đề xuất dừng dịch vụ cố định tại California, gọi đây là "dấu tích lịch sử không còn cần thiết".
Tuy nhiên, một số người Mỹ lại chủ động tìm đến sự lạc hậu, từ bỏ smartphone để chuyển sang điện thoại truyền thống. Họ muốn tạm rời xa màn hình điện thoại nhưng chưa sẵn sàng hoặc chưa thể từ bỏ sự tiện lợi của công nghệ hiện đại. Do đó, họ tạo thiết bị mô phỏng điện thoại cố định - nối dây smartphone vào tường hoặc lắp giá đỡ trên tường để "gác máy" thay vì phải mang điện thoại bên mình mọi lúc.
Maddie DeVico, 31 tuổi, nhân viên bán phần mềm ở Denver, cảm thấy ngột ngạt trước sự phụ thuộc công nghệ và áp lực trả lời tin nhắn nhanh. Cô nhớ đến chiếc máy cố định thời thơ ấu và muốn quay lại giai đoạn có thể đặt điện thoại xuống vào cuối ngày làm việc thay vì phải mang theo bên mình.
Cô tự chế một giá đỡ bằng đất sét, gắn lên tường gần bếp và để điện thoại vào đó mỗi khi hết giờ làm. Ban đầu, cô thường xuyên quay lại lấy điện thoại lướt web, nhưng sau một thời gian ngắn, cô bắt đầu để đó cả buổi tối. "Tôi cảm thấy tinh thần thoải mái và tự do khi ngắt kết nối", DeVico chia sẻ.
Thời gian bật màn hình của DeVico giảm khoảng ba tiếng mỗi ngày so với trước và cô có nhiều thời gian để làm việc khác như nấu ăn, làm đồ thủ công, quan sát thiên nhiên. Khi bạn bè đến ăn tối, cô yêu cầu họ để điện thoại cách xa bàn ăn và các cuộc trò chuyện trở nên sâu sắc hơn.
Video về giá treo điện thoại của DeVico trên TikTok thu hút gần một triệu lượt xem, hàng trăm ý kiến phản hồi rằng họ cũng đang cố gắng khôi phục thói quen gác máy. "Tôi nghĩ mọi người đều muốn trở về cuộc sống đơn giản hơn, không có sự hỗn loạn và sao nhãng", DeVico nói.
Theo nhà tâm lý học Yalda Uhls, Giám đốc sáng lập Trung tâm Học giả và Người kể chuyện thuộc Đại học California Los Angeles, người trẻ hiểu rõ sự lệ thuộc vào smartphone và đang cố gắng giảm bớt. Dù dành nhiều thời gian cho mạng xã hội, họ nhận ra nó không sâu sắc. Một số thậm chí ủng hộ phong trào "kiêng ứng dụng" (appstinence) - thuật ngữ do một sinh viên tốt nghiệp Đại học Harvard đưa ra.
Việc tạo khoảng cách vật lý với điện thoại có thể mang đến khác biệt lớn. Uhls dẫn một nghiên cứu đo lường hiệu quả công việc khi người tham gia đặt điện thoại úp xuống bàn, trong túi quần, túi xách, hoặc ở phòng khác. Kết quả, những người để điện thoại ở phòng khác hoàn thành nhiệm vụ tốt nhất.
"Nếu điện thoại nằm trong tầm nhìn, bạn sẽ muốn cầm lên và mang theo", bà giải thích với Business Insider. "Chỉ khi điện thoại ở nơi tách biệt, mọi người mới thực sự dừng nghĩ về nó".
Không phải ai cũng sẵn sàng bỏ hẳn công nghệ hiện đại. Catherine Goetze, nhà sáng lập công ty truyền thông trực tuyến tập trung vào giáo dục AI CatGPT, muốn thoát khỏi sự ràng buộc của smartphone nhưng vẫn cần kết nối. Vì vậy, vài năm trước, Goetze mua điện thoại quay số cổ điển cùng một số linh kiện đặc biệt, rồi chế nó thành thiết bị Bluetooth kết nối với smartphone.
Khi có người gọi đến máy di động, điện thoại bàn sẽ reo. Nhờ đó, Goetze có thể trả lời cuộc gọi mà không bị sao nhãng bởi các thông báo khác hiển thị trên màn hình. Cô cũng có thể gọi cho người khác bằng cách quay số, thậm chí kích hoạt Siri thông qua máy bàn để yêu cầu thực hiện cuộc gọi theo tên, loại bỏ nhu cầu ghi nhớ hay tra cứu số điện thoại.
Khi Goetze đăng video khoe chiếc điện thoại đặc biệt, nhiều người nói rằng họ cũng cần một chiếc. Điều này thôi thúc cô thành lập Physical Phones, startup sản xuất và bán điện thoại Bluetooth tương tự thiết bị cô đang dùng. Trong 72 giờ đầu mở bán, cô thu về 118.000 USD tiền đặt trước.
Goetze nghĩ không ai muốn sống trong một thế giới thiếu công nghệ hiện đại, điều họ cần một không gian nơi con người sử dụng công nghệ đúng cách thay vì bị điều khiển, phụ thuộc.
Thu Thảo tổng hợp