Trong một khám phá đột phá, Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) của NASA đã lần đầu tiên phát hiện ra khí mê-tan trên Makemake, một hành tinh lùn xa xôi nằm ở rìa Hệ Mặt trời. Phát hiện này không chỉ biến Makemake thành thiên thể ngoài Sao Hải Vương thứ hai sau Sao Diêm Vương được xác nhận có khí, mà còn hé lộ khả năng tồn tại một bầu khí quyển cực mỏng hoặc các hoạt động địa chất bí ẩn.
Với kích thước bằng khoảng hai phần ba Sao Diêm Vương, Makemake từ lâu đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học hành tinh. Bề mặt của nó chủ yếu là mê-tan đóng băng, nhưng các nhà nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Tây Nam (SwRI) đã sử dụng Kính viễn vọng Webb để khám phá một bí mật nằm sâu hơn.
Tiến sĩ Silvia Protopapa, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: "Kính viễn vọng Webb đã tiết lộ rằng khí mê-tan cũng hiện diện trong pha khí phía trên bề mặt. Điều này cho thấy Makemake không phải là một tàn dư không hoạt động, mà là một thiên thể năng động, nơi băng mê-tan vẫn đang hình thành".
Bí ẩn đằng sau tín hiệu mê-tan
Tín hiệu mê-tan mà JWST thu được là huỳnh quang kích thích bởi mặt trời, tức là ánh sáng mặt trời bị các phân tử mê-tan hấp thụ và phát xạ lại. Phát hiện này mở ra hai kịch bản khả thi. Một là sự hiện diện của một bầu khí quyển mỏng, cân bằng với lớp băng bề mặt, tương tự như trên Sao Diêm Vương.
Tiến sĩ Emmanuel Lellouch của Đài quan sát Paris cho biết, nếu kịch bản này đúng, Makemake sẽ có một bầu khí quyển cực loãng, với áp suất bề mặt chỉ khoảng 10 picobar, thấp hơn 100 tỷ lần so với áp suất khí quyển Trái Đất.
Kịch bản thứ hai hấp dẫn không kém là khí mê-tan đang được giải phóng dưới dạng các luồng khí giống như cột khói, tương tự như các geyser băng trên Enceladus của Sao Thổ. Nếu điều này được xác nhận, nó sẽ cho thấy hoạt động địa chất đang diễn ra trên bề mặt của Makemake.
Cả hai kịch bản đều phù hợp với dữ liệu hiện tại, nhưng các nhà khoa học cần những quan sát chi tiết hơn để đưa ra kết luận cuối cùng. Tiến sĩ Ian Wong thuộc Viện Khoa học Kính viễn vọng Không gian nhấn mạnh rằng các quan sát của Webb trong tương lai ở độ phân giải quang phổ cao hơn sẽ giúp xác định liệu khí mê-tan phát sinh từ một lớp khí quyển mỏng hay từ quá trình thoát khí dạng cột khói.
Tác động và tầm nhìn tương lai
Phát hiện này không chỉ mở ra những cánh cửa mới cho việc nghiên cứu Makemake mà còn cung cấp những hiểu biết quan trọng về hành vi của các bề mặt giàu chất dễ bay hơi trên khắp khu vực ngoài Sao Hải Vương. Trước đây, nhiều nhà khoa học cho rằng các thiên thể ở khu vực này đều đã "ngủ yên", nhưng khám phá của JWST cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác: những thiên thể băng giá xa xôi này vẫn có thể tồn tại những hoạt động địa chất bí ẩn.
Nghiên cứu này là một minh chứng mạnh mẽ cho khả năng đột phá của Kính viễn vọng Webb, không chỉ giúp chúng ta nhìn sâu hơn vào vũ trụ mà còn hiểu rõ hơn về các vật thể trong chính Hệ Mặt trời của chúng ta.
Với những quan sát trong tương lai, các nhà khoa học hy vọng sẽ vén màn bí ẩn của Makemake và trả lời câu hỏi liệu hành tinh lùn này đang thở trong một bầu khí quyển mỏng hay đang phun trào những cột khói địa chất đầy bí ẩn.
Lấy link