Giải quyết bài toán năng lượng để Việt Nam thành trung tâm số của khu vực

Việt Nam đang chứng kiến một cuộc chuyển mình mạnh mẽ, nơi trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là một khái niệm của tương lai mà đã trở thành động lực cốt lõi, tái định hình mọi lĩnh vực từ kinh tế, xã hội đến cách chúng ta xây dựng và vận hành hạ tầng.

Chiều 17/9, Schneider Electric đã tổ chức sự kiện "Innovation Day" quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ để cùng nhau phác họa một bức tranh toàn cảnh về kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam.

Bên cạnh những cơ hội chưa từng có, Việt Nam cũng đang gặp không ít những thách thức lớn về năng lượng và câu chuyện phát triển bền vững liên quan đến AI.

“Cơn khát” năng lượng cho AI

Ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia cho biết: “Trên toàn khu vực ASEAN, AI được kỳ vọng sẽ đóng góp thêm 10-18% tốc độ tăng trưởng GDP, tương đương khoảng 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Riêng tại Việt Nam, thị trường AI dự báo sẽ đạt quy mô 1,52 tỷ USD vào năm 2030 và có thể đóng góp tới 130 tỷ USD cho nền kinh tế vào năm 2040”, ông Lâm chia sẻ.

Tuy nhiên, sự bùng nổ này cũng tạo ra một "cơn khát" năng lượng khổng lồ: “Nếu năm 2023, mức tiêu thụ năng lượng cho các tác vụ AI toàn cầu là khoảng 4,3 GW; đến năm 2028, con số này dự báo sẽ tăng gấp ba đến bốn lần, đạt từ 13,5 đến 18 GW”, ông Lâm chỉ rõ.

Sự gia tăng này không chỉ đòi hỏi một nguồn cung năng lượng lớn hơn mà còn buộc ngành công nghiệp phải tư duy lại hoàn toàn về cách thiết kế, xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu.

Các xu hướng như làm mát bằng chất lỏng, tối ưu hóa với lưới điện và phân phối điện trung áp trực tiếp trong không gian công nghệ thông tin đang định hình nên các trung tâm dữ liệu của tương lai - hiệu quả, bền vững hơn và sẵn sàng cho các tác vụ AI mật độ cao.

Theo ông Lâm Một thay đổi mang tính cấu trúc khác là sự dịch chuyển của AI từ các trung tâm dữ liệu tập trung ra vùng biên. Đến năm 2028, tỉ lệ xử lý tác vụ AI sẽ được cân bằng với khoảng 50% ở trung tâm và 50% tại biên.

Điều này cho thấy AI đang tiến gần hơn đến nơi dữ liệu được tạo ra, từ các tòa nhà thông minh, nhà máy tự động đến các thiết bị IoT, mở ra một kỷ nguyên mới của các ứng dụng thông minh, cá nhân hóa.

Cam kết từ chính sách và tầm nhìn của nhà đầu tư

Trước nhu cầu phát triển hạ tầng số mạnh mẽ, vai trò của Chính phủ trong việc tạo dựng một hành lang pháp lý thuận lợi là yếu tố then chốt.

Chia sẻ tại phiên tọa đàm, Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khẳng định sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với lĩnh vực này.

“Hạ tầng số và trung tâm dữ liệu chính là trái tim của chuyển đổi số, nền tảng thiết yếu để phục vụ cho các công nghệ như AI, Internet vạn vật IoT và dữ liệu lớn (Big Data)”, Tiến sĩ Trần Văn Khải nhấn mạnh.

Ông cho biết, Quốc hội đang làm việc ngày đêm, nỗ lực hoàn thiện thể chế để tạo môi trường tốt nhất cho doanh nghiệp. Trong kỳ họp tháng 10 tới, Quốc hội sẽ xem xét thông qua hai dự thảo luật quan trọng là Luật Trí tuệ nhân tạo và Luật An ninh dữ liệu, tạo hành lang pháp lý tự tin cho các nhà đầu tư, nhà phát triển và cả người sử dụng.

Tầm nhìn chính sách này đang tạo ra lực hấp dẫn lớn đối với các nhà đầu tư. Ông Trần Thanh Hải, Phó Tổng Giám đốc bộ phận Năng lượng và Cơ sở hạ tầng của VinaCapital cho biết: “Chúng tôi xác định sẽ tập trung vào các siêu trung tâm dữ liệu (Hyperscale Data Center), bởi đi sau thì phải đi vào những công nghệ mới, hiệu suất năng lượng tốt nhất", ông Hải chia sẻ.

Đặc biệt, ông Hải nhấn mạnh đến yếu tố ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) và năng lượng sạch như một yêu cầu bắt buộc của các nhà đầu tư quốc tế.

"Một trong những yêu cầu quan trọng nhất của các hyperscaler là điện sạch. Luật Điện lực mới cho phép cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) là một cơ hội rất lớn để các trung tâm dữ liệu trở thành trung tâm dữ liệu xanh đúng nghĩa", ông Hải bày tỏ hy vọng.

Từ góc độ nhà cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp Việt Nam đang tăng tốc để đón đầu làn sóng AI.

Ông Phạm Nguyễn, Tổng Giám đốc EcoDC, cho biết thị trường trung tâm dữ liệu sẽ thay đổi mạnh mẽ, chuyển từ mô hình tập trung sang phân tán “hub and spoke”, phát triển ở nơi có nhiều khách hàng.

Để đáp ứng AI, các trung tâm dữ liệu phải nâng cấp hoặc xây mới theo tiêu chuẩn cao hơn. Trước dự báo nhu cầu điện năng có thể tăng gấp 5–7 lần trong 5 năm tới, EcoDC đang kêu gọi đầu tư xây dựng DC Hyperscale và mong muốn trở thành khách hàng đầu tiên dùng điện sạch từ năng lượng tái tạo.

Ở khía cạnh giải pháp, ông Xingjian Pang, Tổng Giám đốc Schneider Electric Đông Á, cam kết đồng hành cùng Việt Nam với hệ sinh thái giải pháp toàn diện “từ lưới điện đến con chip”, giúp các trung tâm dữ liệu, hạ tầng và doanh nghiệp vận hành hiệu quả, bền vững. Ông nhấn mạnh, không một công ty nào có thể làm tất cả, mà cần một hệ sinh thái đối tác mạnh mẽ.

Có thể thấy, sự phát triển của Việt Nam gắn liền với AI và chuyển đổi số. Để hiện thực hóa tầm nhìn trở thành trung tâm số khu vực, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, nhà đầu tư, doanh nghiệp và các nhà cung cấp công nghệ, với cam kết mạnh mẽ cho một tương lai xanh, thông minh và bền vững.