Sinh vật nhỏ bé trong lòng đại dương sở hữu kỹ năng ngụy trang siêu đẳng

Trong khi con người vẫn miệt mài nghiên cứu công nghệ ngụy trang, từ áo choàng tàng hình đến máy bay “vô hình” trước radar, thì đại dương sâu thẳm lại là nơi sản sinh ra những bậc thầy trong nghệ thuật biến mất.

Một trong số đó là leptocephalus - ấu thể của loài cá trình, có hình dạng kỳ lạ và gần như trong suốt hoàn toàn, khiến nó gần như “tan biến” vào làn nước xung quanh.

Leptocephalus có hình dạng mảnh dẻ, dẹt như chiếc lá, dài chỉ vài centimet. Cơ thể gần như không có màu sắc, không vảy, không vây rõ rệt.

Toàn thân leptocephalus gần như trong suốt, chỉ có thể nhận ra qua đôi mắt đen nhỏ và một đoạn ruột mờ. Chính nhờ khả năng này mà chúng thoát khỏi tầm mắt của hầu hết các loài săn mồi.

Khả năng ngụy trang kỳ diệu của leptocephalus bắt nguồn từ cấu trúc sinh học đặc biệt.

Cơ thể nó không chứa melanin - sắc tố tạo màu thường thấy ở đa số sinh vật. Các mô trong cơ thể có mức độ tổ chức rất thấp và mật độ tế bào cũng cực kỳ nhỏ. Điều này cho phép ánh sáng dễ dàng xuyên qua thay vì bị phản xạ hay hấp thụ lại, từ đó khiến cơ thể trở nên gần như vô hình.

Ngoài ra, toàn bộ cơ thể leptocephalus được lấp đầy bởi một loại gel sinh học trong suốt có tên là glycosaminoglycan.

Đây là chất đóng vai trò thay thế phần lớn cơ bắp, đồng thời dự trữ năng lượng cho quá trình phát triển. Chính cấu trúc “rỗng” nhẹ và chất gel trong suốt này khiến cơ thể ấu trùng cá trình như một khối thạch nổi lơ lửng giữa đại dương.

Đáng chú ý, leptocephalus còn sở hữu một đặc điểm khác thường về mặt sinh lý: tốc độ trao đổi chất rất thấp. Sinh vật này không săn mồi mà sống bằng cách lọc sinh vật phù du trong nước biển.

Vì tiêu thụ rất ít năng lượng nên cơ thể gần như không tạo ra chất thải. Điều này giúp giảm thiểu các dấu hiệu sinh học có thể bị phát hiện bởi kẻ săn mồi, đồng thời hạn chế mọi chuyển động không cần thiết.

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances năm 2020, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều loài sinh vật biển có khả năng điều chỉnh cách ánh sáng tương tác với cơ thể nhằm đạt hiệu quả ngụy trang tối ưu.

Họ gọi đó là hiện tượng tán xạ ánh sáng định hướng, trong đó ánh sáng bị phân tán theo cách làm giảm tối đa độ phản chiếu, từ đó tránh bị phát hiện.

Dù leptocephalus chưa được xác nhận có các protein đặc biệt như ở một số loài sinh vật trong suốt khác, nhưng chính cấu trúc cơ thể đơn giản, cùng với chất gel glycosaminoglycan, đã biến nó trở thành mô hình lý tưởng để nghiên cứu các vật liệu trong suốt sinh học.

Với khả năng “biến mất” gần như hoàn hảo trong môi trường sống, leptocephalus không chỉ là minh chứng sống động cho sự tinh tế của tự nhiên, mà còn mở ra nhiều hướng đi mới cho khoa học công nghệ.