Tại sao 'Chiến dịch Beluga' lại dùng âm nhạc cổ điển để giải cứu 2.000 cá voi trắng giữa biển băng Bắc Cực?

Mùa đông khắc nghiệt của Bắc Cực luôn ẩn chứa những câu chuyện khó tin, nhưng hiếm có sự kiện nào để lại dấu ấn sâu sắc như "Chiến dịch Beluga", cuộc giải cứu cá voi trắng diễn ra vào những năm 1984-1985 ở biển Chukchi, ngoài khơi Liên Xô cũ.

Đó là một trong những khoảnh khắc hiếm hoi khi con người, công nghệ và cả âm nhạc cùng kết hợp để đưa hàng ngàn sinh vật biển thoát khỏi lưỡi hái tử thần của băng giá. Và điều đặc biệt hơn cả, yếu tố giúp cuộc giải cứu thành công lại không chỉ nằm ở sức mạnh của tàu phá băng Moskva, mà còn ở những bản nhạc cổ điển vang vọng giữa biển băng lạnh lẽo.

Mọi chuyện bắt đầu vào cuối năm 1984, khi hơn 3.000 con cá voi trắng bị mắc kẹt trong lớp băng dày đặc bao phủ vùng biển Chukchi. Chúng chỉ còn vài lỗ thở nhỏ để lấy không khí, trong khi nguy cơ ngạt thở mỗi ngày một rõ rệt.

Người dân Chukchi sinh sống ven biển là những người đầu tiên phát hiện sự việc này và trước cảnh tượng đàn cá voi chen chúc tuyệt vọng, họ đã nỗ lực cứu giúp bằng những cách đơn sơ nhất: khoét thêm lỗ thở trên băng, ném cá đông lạnh xuống biển để nuôi chúng qua ngày. Nhưng họ cũng hiểu rằng sức người cùng những chiếc thuyền nhỏ bé không thể giải thoát được đàn cá voi khổng lồ khỏi vòng vây băng giá.

Trong nhiều tuần, những nỗ lực của dân làng chỉ giúp trì hoãn cái chết. Đàn cá voi cần một lối thoát thực sự, và điều đó chỉ có thể đến từ một cỗ máy đủ mạnh để phá vỡ lớp băng dày hàng mét.

Tháng 2 năm 1985, chính phủ Liên Xô quyết định triển khai Moskva, tàu phá băng phi hạt nhân lớn nhất thế giới lúc bấy giờ. Con tàu, vốn được thiết kế để giữ cho các tuyến đường vận tải Bắc Cực thông suốt, giờ đây mang trên mình một nhiệm vụ chưa từng có: giải cứu hàng ngàn sinh mạng cá voi trắng.

Ngay khi Moskva đến nơi, thủy thủ đoàn bắt tay vào mở một hành lang xuyên băng, đủ rộng để cá voi có thể bơi qua. Nhưng một vấn đề mới nhanh chóng xuất hiện: đàn cá voi không chịu đi theo. Chúng sợ hãi trước tiếng động cơ gầm rú và bóng dáng khổng lồ của con tàu. Con đường sống đã mở ra, nhưng không một con nào dám tiến lên.

Trong lúc bế tắc, một ý tưởng bất ngờ được đưa ra: thử mở nhạc. Âm nhạc vốn được biết đến có tác động đặc biệt tới cá heo và cá voi. Ban đầu, thủy thủ đoàn thử nhiều thể loại khác nhau, từ nhạc đại chúng cho tới nhạc võ thuật, nhưng không mấy hiệu quả.

Và rồi, khi những bản nhạc cổ điển vang lên, một điều kỳ diệu xảy ra. Dần dần, những con cá voi vốn hoảng loạn bắt đầu trấn tĩnh và di chuyển theo con tàu. Từng nhóm nối tiếp nhau bơi qua con kênh băng được mở ra, giống như đang tham gia vào một cuộc diễu hành âm nhạc giữa đại dương giá lạnh.

Âm nhạc đã làm điều mà sức mạnh cơ khí không thể: dẫn dắt đàn cá voi vượt qua nỗi sợ hãi. Ngày qua ngày, Moskva kiên nhẫn mở đường, còn những bản nhạc cổ điển tiếp tục vang vọng trên boong tàu. Cảnh tượng kỳ lạ nhưng đầy xúc động ấy đã kéo dài nhiều tuần, cho đến khi phần lớn đàn cá voi thoát ra được vùng nước thoáng.

Khi chiến dịch kết thúc, khoảng 2.000 con cá voi đã an toàn trở lại vùng biển khơi để tiếp tục hành trình sinh tồn, tuy nhiên không phải tất cả đều sống sót, ước tính có khoảng 500 con bị thợ săn giết hại trước đó, và nhiều con khác không vượt qua được mùa đông khắc nghiệt.

Nhưng việc đưa hàng ngàn cá voi thoát khỏi bẫy băng vẫn được xem là một kỳ tích chưa từng có. Chi phí cho chiến dịch ước tính khoảng 80.000 đô la Mỹ, một con số không nhỏ đối với Liên Xô thời kỳ đó, nhưng đổi lại là một câu chuyện nhân văn lan tỏa khắp thế giới.

Điều khiến "Chiến dịch Beluga" trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở quy mô của cuộc giải cứu, mà còn ở bối cảnh chính trị lúc bấy giờ. Giữa thời kỳ Chiến tranh Lạnh, báo chí phương Tây và Liên Xô vốn thường đưa tin đối lập, xoay quanh những đề tài căng thẳng về vũ khí và quyền lực.

Thế nhưng lần này, cả thế giới lại cùng hướng về một câu chuyện chung, khi một cỗ máy khổng lồ, vốn là biểu tượng của sức mạnh công nghiệp Liên Xô, lại trở thành phương tiện cứu sống loài vật. Hình ảnh những bản nhạc cổ điển vang vọng giữa biển băng, dẫn dắt đàn cá voi trắng thoát hiểm, trở thành một biểu tượng hiếm hoi của sự đồng cảm và nhân tính trong thời kỳ đầy chia rẽ.

Với những người dân Chukchi, những người đầu tiên không quản nguy hiểm để đục băng và mang cá đến cho đàn cá voi, sự xuất hiện của Moskva chẳng khác nào phép màu. Từ những nỗ lực đơn sơ ban đầu đến sự phối hợp với công nghệ hiện đại, chiến dịch này đã cho thấy sức mạnh của cộng đồng khi con người đặt lòng trắc ẩn lên hàng đầu.

Ngày nay, "Chiến dịch Beluga" vẫn được nhắc đến như một minh chứng độc đáo cho mối liên kết giữa con người và thiên nhiên. Câu chuyện ấy gợi nhắc rằng trong những khoảnh khắc tưởng chừng tuyệt vọng, đôi khi chỉ một ý tưởng giản đơn như mở nhạc cổ điển trên boong tàu cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn lao.

Nó không chỉ cứu sống hàng ngàn sinh vật biển, mà còn để lại cho nhân loại một bài học: công nghệ, dù hùng mạnh đến đâu, cũng cần kết hợp với lòng nhân ái để tạo nên những kỳ tích.

"Chiến dịch Beluga" vì thế đã vượt xa một cuộc giải cứu động vật đơn thuần. Nó trở thành một biểu tượng về sự tử tế, về khả năng con người có thể vượt lên trên những khác biệt để cùng nhau bảo vệ sự sống mong manh trong tự nhiên.

Và có lẽ, chính khoảnh khắc những nốt nhạc cổ điển vang vọng giữa Bắc Cực giá lạnh, đưa hàng ngàn cá voi trắng tìm thấy con đường trở về, sẽ còn mãi được nhớ như một trong những câu chuyện đẹp nhất của thế kỷ 20.