Hệ thống tên lửa phòng không HAWK Phase III (MIM-23) là một trong những công nghệ quốc phòng quan trọng được nhắc đến trong các gói hỗ trợ quân sự mới nhất của Mỹ dành cho Ukraine, với tổng giá trị lên tới 322 triệu USD, bao gồm cả hệ thống HAWK và xe chiến đấu bộ binh Bradley.
Dựa trên các nguồn thông tin Anadolu Agency, Ukrinform, Missile Defense Advocacy, UNIAN, DW, và The Guardian, bài viết sẽ phân tích đặc điểm kỹ thuật công nghệ, vai trò chiến lược, và ý nghĩa của việc Mỹ chuyển giao hệ thống HAWK Phase III cho Ukraine trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine hiện nay.
Hệ thống tên lửa phòng không Hawk được trưng bày tại Bucharest, Romania, tháng 5/2022. Ảnh: Tân Hoa Xã/REX/Shutterstock. Tổng quan về hệ thống tên lửa HAWK Phase III
Hệ thống tên lửa HAWK (Homing All the Way Killer) là hệ thống phòng không tầm trung, do Raytheon (nay là RTX Corporation) phát triển từ những năm 1950 và đã trải qua nhiều lần nâng cấp để phù hợp với các yêu cầu tác chiến hiện đại.
Công nghệ siêu tên lửa Tayfun Block‑4: Vũ khí 'thay đổi cuộc chơi' của Thổ Nhĩ Kỳ
Phiên bản Phase III là một trong những phiên bản hiện đại hóa đáng kể, với các cải tiến về hiệu suất, công nghệ và khả năng tích hợp.
HAWK Phase III có tầm bắn khoảng 45-50km, độ cao đánh chặn lên tới 20km, có thể đạt tốc độ Mach 2.7 (khoảng 800 m/s).
HAWK Phase III sử dụng radar bán chủ động (semi-active radar homing) với khả năng dẫn đường tỷ lệ, đảm bảo độ chính xác cao khi đánh chặn mục tiêu.
Hệ thống được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa không phải tên lửa đạn đạo, như máy bay, tên lửa hành trình, và gần đây đã được chứng minh hiệu quả trong việc đánh chặn các UAV như Shahed của Nga.
Phiên bản HAWK Phase III được cải tiến với số hóa (digitalization), giúp giảm thời gian phóng tên lửa, tăng khả năng chuyển đổi mục tiêu nhanh chóng, và cải thiện hiệu quả tổng thể của hệ thống.
Mỗi bệ phóng chỉ có thể tấn công một mục tiêu tại một thời điểm, nhưng với đầu đạn nặng 74kg, HAWK đảm bảo khả năng tiêu diệt hiệu quả các mối đe dọa trên không.
Tên lửa đất đối không MIM-23 Hawk (ảnh tư liệu/dw.com) Nội dung gói hỗ trợ quân sự
Theo các nguồn tin, Mỹ đã phê duyệt việc bán hệ thống HAWK Phase III và các thiết bị hỗ trợ liên quan cho Ukraine với tổng trị giá 172 triệu USD, cùng với gói 150 triệu USD cho xe chiến đấu bộ binh Bradley.
Gói hỗ trợ HAWK bao gồm các phụ tùng thay thế, container lưu trữ, thiết bị kiểm tra, bộ công cụ, tài liệu kỹ thuật, dịch vụ sửa chữa và tái chứng nhận tên lửa, cùng với đào tạo nhân sự.
Ngoài ra, một gói hỗ trợ khác trị giá 138 triệu USD đã được phê duyệt vào tháng 4/2024, tập trung vào việc cung cấp phụ tùng và dịch vụ sửa chữa khẩn cấp cho các hệ thống HAWK hiện có của Ukraine, nhấn mạnh nhu cầu cấp bách trong việc duy trì khả năng phòng không của nước này.
Vai trò chiến lược của HAWK Phase III tại Ukraine
Hệ thống HAWK Phase III đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường khả năng phòng không của Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh các cuộc tấn công bằng tên lửa và UAV của Nga ngày càng gia tăng.
Hàn Quốc trình làng ‘át chủ bài’ AI: Tên lửa mô-đun mới diệt radar, UAV, tàu chiến
HAWK là hệ thống phòng không tầm trung hiệu quả, phù hợp để bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng và dân thường trước các cuộc tấn công từ máy bay, tên lửa hành trình và UAV.
Nguồn tin Ukrinform nhấn mạnh rằng hệ thống này sẽ giúp Ukraine đối phó với các mối đe dọa hiện tại và tương lai.
Các cải tiến trong Phase III, như tích hợp thông tin liên lạc và khả năng tương tác, cho phép hệ thống này hoạt động hiệu quả trong môi trường chiến đấu hiện đại.
Việc số hóa giúp tăng tốc độ phản ứng và khả năng phối hợp với các hệ thống phòng không khác.
Ukraine đã nhận được các hệ thống HAWK từ Tây Ban Nha (6 bệ phóng vào năm 2022 và thêm 6 bệ phóng vào năm 2023) và Hoa Kỳ (2 bệ phóng vào năm 2023).
Gói bán mới này sẽ đảm bảo các hệ thống hiện có được duy trì và nâng cấp, đồng thời cung cấp thêm tên lửa và thiết bị hỗ trợ.
Tên lửa phòng không HAWK. Ảnh: aa.com.tr Thách thức và triển vọng
Mặc dù HAWK Phase III mang lại nhiều lợi ích, vẫn có một số thách thức cần xem xét.
Công nghệ siêu tên lửa Aster-30: Hạ gục tên lửa đạn đạo, đánh chặn cả tên lửa siêu thanh
Dù đã được nâng cấp, HAWK là hệ thống từ thời Chiến tranh Lạnh, có thể không hiệu quả bằng các hệ thống hiện đại như Patriot hoặc NASAMS trong việc đối phó với các mối đe dọa tiên tiến hơn, chẳng hạn như tên lửa đạn đạo. Tuy nhiên, nó vẫn phù hợp với các mục tiêu như máy bay và UAV.
Việc triển khai và duy trì HAWK đòi hỏi đào tạo chuyên sâu và hỗ trợ kỹ thuật liên tục.
Mặc dù các gói hỗ trợ được phê duyệt, một số nguồn tin cho thấy sự do dự từ một số thành viên Quốc hội Mỹ, đặc biệt là từ Đảng Cộng hòa, về việc tiếp tục tài trợ cho Ukraine. Điều này có thể ảnh hưởng đến các gói hỗ trợ trong tương lai.
Hệ thống tên lửa HAWK Phase III, với các cải tiến đáng kể về số hóa và khả năng tích hợp, là công cụ quan trọng giúp Ukraine tăng cường khả năng phòng không trong bối cảnh xung đột với Nga.
Gói hỗ trợ trị giá 172 triệu USD, cùng với các gói trước đó, không chỉ cung cấp thiết bị mà còn đảm bảo khả năng duy trì và vận hành lâu dài của hệ thống.
Việc chuyển giao này phản ánh cam kết của Mỹ trong việc hỗ trợ Ukraine, đồng thời củng cố an ninh khu vực và các mục tiêu chính sách đối ngoại.
Công nghệ tên lửa MANPADS của MBDA: ‘Cơn ác mộng’ cho UAV và trực thăng
Tên lửa Mistral - sát thủ phòng không tầm ngắn của Pháp, trang bị đầu dò hồng ngoại tự khóa mục tiêu, diệt gọn UAV, trực thăng và máy bay phản lực. 
Hệ thống tên lửa SAMP/T mới: Radar khóa hơn 1000 mục tiêu, phòng thủ toàn diện 360 độ
Hệ thống phòng thủ tên lửa SAMP/T do châu Âu phát triển đang nổi lên mạnh mẽ, khiến Patriot của Mỹ gặp áp lực lớn khi mất dần lợi thế ở Ukraine.