"Trời ơi, mẹ xót ruột quá", "Đừng để bụng trống, không là xót ruột đấy"... Những câu nói tưởng như rất đỗi quen thuộc ấy có lẽ bất cứ đứa trẻ nào cũng từng nghe từ ông bà, cha mẹ. Lúc nhỏ, nhiều người trong chúng ta từng ngơ ngác không hiểu "xót ruột" là gì. Lớn lên, có khi chính ta lại là người lẩm bẩm câu ấy mỗi khi bụng cồn cào, dạ dày khó chịu không rõ vì sao. Vậy "xót ruột" thật ra là gì, có nguy hiểm không và liệu có nên xem nhẹ hiện tượng này?
Xót ruột là cảm giác gì?
"Xót ruột" không phải từ ngữ y khoa chính thống, nhưng lại là cách mô tả rất chính xác cảm giác thường gặp khi dạ dày có vấn đề nhẹ. Cảm giác này thường xuất hiện ở vùng thượng vị (giữa ngực và rốn), được mô tả là cồn cào, hơi nóng rát, như thể dạ dày đang "đói", "rỗng" hoặc đang co bóp quá mức. Một số người còn cảm thấy buồn nôn nhẹ, ợ hơi, mệt mỏi hoặc khó chịu trong người dù vừa mới ăn cách đó không lâu.
Vấn đề nằm ở chỗ, cảm giác xót ruột không chỉ xuất hiện khi đói mà đôi khi lại đến sau bữa ăn nhất là khi bạn ăn món gì đó không thực sự phù hợp với hệ tiêu hóa như bún, phở, mì ăn liền hay đồ cay chua, nhiều dầu mỡ.
Về bản chất, xót ruột là gì?
Xét trên góc độ sinh lý, "xót ruột" là cách cơ thể phản ứng với tình trạng tăng tiết acid dịch vị trong dạ dày. Khi đói lâu hoặc ăn thực phẩm kích ứng (cay, chua, mặn, nhiều nước dùng đậm đặc), dạ dày vẫn tiết acid để chuẩn bị tiêu hóa, nhưng lại không có đủ thức ăn "đệm" (như đạm, chất xơ) để trung hòa lượng axit này. Kết quả là lớp niêm mạc bị kích thích, dẫn đến cảm giác cồn cào, khó chịu tức là "xót ruột".
Không chỉ thế, những người hay ăn các món nhiều tinh bột nhanh tiêu như bún, miến, phở mà ít ăn kèm rau hoặc thịt cũng dễ gặp tình trạng này. Tinh bột nhanh làm dạ dày co bóp nhanh hơn, kéo theo acid được tiết ra nhiều hơn, nhưng lại thiếu yếu tố trung hòa khiến dạ dày bị "bào mòn nhẹ", gây ra cảm giác xót.
Xót ruột có đáng lo?
Nếu bạn chỉ thỉnh thoảng xót ruột khi ăn trễ bữa hoặc ăn món gì đó lạ bụng, cơ thể sẽ tự điều chỉnh lại sau vài giờ hoặc sau bữa ăn kế tiếp. Tuy nhiên, nếu hiện tượng xót ruột xảy ra thường xuyên, lặp lại mỗi ngày, đi kèm các dấu hiệu như đau âm ỉ vùng bụng trên, buồn nôn, ợ nóng, chán ăn hoặc sút cân, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề nghiêm trọng hơn như: Viêm loét dạ dày, tá tràng; Hội chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD); Hội chứng dạ dày tăng tiết axit; Rối loạn tiêu hóa chức năng.
Đặc biệt với những người có lối sống thiếu khoa học như ăn thất thường, uống nhiều cà phê, hút thuốc lá, thường xuyên stress, việc xót ruột lặp đi lặp lại có thể là lời cảnh báo dạ dày đang bị tổn thương thật sự.
Làm sao để tránh bị xót ruột?
Cách đơn giản nhất để tránh xót ruột là ăn uống điều độ, đúng giờ và chọn thực phẩm phù hợp. Đừng để bụng quá đói mới ăn, nhưng cũng không nên ăn quá no. Bạn hãy ưu tiên các bữa ăn có đầy đủ tinh bột chậm (như cơm, khoai), đạm (thịt, cá, trứng), chất xơ (rau xanh) và chất béo lành mạnh.
Nếu ăn các món như bún, phở, mì nước thì nên ăn kèm thêm rau, thịt hoặc trứng để giảm tác động của tinh bột nhanh lên dạ dày. Hạn chế dùng nước dùng quá chua, cay hoặc mặn vì đây là những yếu tố dễ gây kích ứng niêm mạc dạ dày.
Ngoài ra, hãy ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, giảm stress và không lạm dụng các loại thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm vốn là những "thủ phạm" âm thầm gây viêm loét dạ dày và làm tăng tình trạng xót ruột.
Lấy link