Theo Live Science, kết luận trên được đề cập trong nghiên cứu công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters. Các nhà khoa học nhận thấy đập chứa lượng nước lớn dẫn tới tái phân bố khối lượng trên toàn cầu, thay đổi vị trí lớp vỏ Trái Đất so với lớp phủ có tính chất dẻo (lớp giữa của hành tinh).
"Bất kỳ dịch chuyển nào của khối lượng trong lòng Trái Đất hoặc trên bề mặt đều có thể làm thay đổi hướng của trục quay so với lớp vỏ, quá trình được gọi là sự lệch cực", nhóm nghiên cứu tại khoa Khoa học Trái Đất và hành tinh ở Đại học Harvard (Mỹ) nói.
Các chuyên gia đã tính toán tác động của 6.862 đập, được xây từ năm 1835 đến 2011, đối với Trái Đất. Lượng nước giữ bởi những đập này có thể lấp đầy hai lần hẻm Grand Canyon của Mỹ, dẫn đến mực nước biển toàn cầu giảm 23 mm, trong khi cực Trái Đất di chuyển tổng cộng 1,1 m.
"Giữ nước sau các con đập không chỉ làm giảm lượng nước từ đại dương, dẫn đến hạ mực nước biển toàn cầu, mà còn tái phân bố khối lượng theo cách khác trên toàn thế giới", tác giả chính của nghiên cứu Natasha Valencic, nghiên cứu sinh ngành địa chất, địa vật lý và khoa học hành tinh tại Đại học Harvard, chia sẻ.
Dựa trên việc tính toán và mô hình máy tính, nhóm nhận thấy hai giai đoạn lệch cực rõ rệt. Giai đoạn đầu từ năm 1835 đến 1954 phản ánh hoạt động xây đập quy mô lớn ở Bắc Mỹ và châu Âu, khiến cực Bắc dịch chuyển gần 20 cm với kinh tuyến 103 độ đông, đường tưởng tượng chạy theo hướng bắc - nam qua Nga, Mông Cổ và Trung Quốc.
Giai đoạn hai từ 1954 đến 2011 phản ánh hoạt động xây đập mở rộng ở Đông Phi và châu Á. Những đập này thêm khối lượng vào phía đối diện của Bắc Mỹ và châu Âu, dẫn đến cực Bắc dịch chuyển 57 cm về phía kinh tuyến 117 độ tây, chạy qua phía tây Bắc Mỹ và Nam Thái Bình Dương. Quá trình lệch cực không theo đường thẳng tuyến tính mà tạo thành đường cong ngoằn ngoèo, do đó dịch chuyển ròng theo mỗi hướng không quá 1,1 m.
Trước đó, giới khoa học cũng đã nhắc đến việc di chuyển khối lượng nước lớn có thể gây ra tình trạng lệch cực. Một nghiên cứu công bố hồi tháng 3 cho thấy băng tan chảy đáng kể do biến đổi khí hậu có thể làm các cực dịch chuyển 27 m vào cuối thế kỷ.
An Khang (Theo Live Science)