Thực hư thông tin Hà Nội nóng 61 độ C: Tại sao bản tin thời tiết dự báo nhiệt độ cao nhất là 40 độ C, mà cầm nhiệt kế ra đường lại đo được tận 61 độ?

Hà Nội và các tỉnh Bắc và Trung Bộ đang trải qua một đợt nắng nóng đỉnh điểm. Nhưng cơn nóng dường như còn lan mạnh hơn trên mạng xã hội, trong một cuộc tranh cãi nảy lửa giữa các Fanpage và người dùng Facebook.

Dự báo thời tiết VTV, Fanpage chính thức của Trung Tâm Thời Tiết - Ban Thời sự, Đài Truyền hình Việt Nam cho biết nhiệt độ cao nhất ghi nhận được ở Hà Nội trong đợt nóng này đã lên tới 40,6 độ C, ở Tương Dương, Nghệ An là 41,1 độ C.

Nhưng con số còn thấp hơn rất nhiều so với thông tin "sốc" được lan truyền trên một loạt các Fanpage tích xanh khác trong cùng thời điểm.

VOV Giao thông, Hà Nội News và Hà Nội 24H nói rằng nhiệt độ ngoài trời ở thủ đô đã lên tới 61 độ C – con số đủ để ốp la một quả trứng trong vòng 15 phút và nóng hơn cả nhiệt độ kỷ lục ghi nhận được trong suốt chiều dài lịch sử ở sa mạc Sahara (57,7 độ C năm 1992) và Thung lũng Chết, Hoa Kỳ (56,7 độ C năm 1913).

Điều đáng nói là thông tin "Hà Nội nóng 61 độ" được "kiểm chứng" bằng một bức ảnh duy nhất, do VOV Giao thông đăng tải từ nguồn một bác tài gửi về cho chương trình. Trong đó, bác tài này đã dùng một chiếc nhiệt kế gia dụng - Xiaomi Mi Temperature and Humidity Monitor 2 – để đo nhiệt độ ở một vị trí trên Đường Lê Đức Thọ, Hà Nội vào lúc 12 giờ 23 phút ngày 2/6.

Con số hiển thị trên nhiệt kế là 61,0 độ C.

Chỉ trong vòng chưa đầy một ngày, tấm ảnh này đã nhận về hơn 115.000 lượt cảm xúc, 20.000 lượt bình luận và hơn 6,600 lượt chia sẻ đủ để thấy độ "sốc" của "Hà Nội nóng 61 độ".

Nhưng liệu có đúng nhiệt độ ở Hà Nội có thể lên tới 61 độ C, cao hơn cả mức nhiệt kỷ lục ở sa mạc Sahara và Thung lũng Chết trong suốt chiều dài lịch sử hay không?

Câu trả lời ngắn gọn từ những người làm khí tượng chuyên nghiệp là: "Không".

"Các bác giật title thế này thì dân tình hoảng hồn mất. Nhiệt kế không sai, sai là chủ nhân không nói rõ cho người dân biết rằng nhiệt kế được đặt ở vị trí nào", quản trị viên Fanpage Dự báo thời tiết VTV cho biết.

"Làm nghề bao nhiêu năm rồi, tôi chắc chắn nhiệt kế này được đặt trên nền đường hoặc mặt bê tông. Đây đều là những vật liệu hấp thụ nhiệt rất mạnh nên nhiệt kế mới đo được mức nhiệt đó.

Và cách đo này thường để phục vụ ngành giao thông. Còn muốn phản ảnh cái nóng mà chúng ta phải hứng chịu ngoài trời, các bác phải đo kiểu khác nhé".

Kiểu đo khác được đề cập ở đây là phương pháp đo nhiệt độ khí quyển bằng lều khí tượng, được Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) chuẩn hóa và phổ biến cho các trạm khí tượng trên toàn cầu, để đảm bảo tính chính xác và nhất quán.

Theo đó, để đo được nhiệt độ khí quyển, nhiệt kế phải được cách ly với các nguồn nhiệt khác, ví dụ như nhiệt đến từ bức xạ trực tiếp của Mặt Trời, nhiệt độ phản xạ từ bề mặt bê tông, nhựa đường hoặc các nguồn nhân tạo như động cơ, nhà máy.

Để làm được điều này, WMO yêu cầu nhiệt độ phải được đo trong lều khí tượng, một hộp che chắn thời tiết để tạo ra bóng râm, có các khe thoáng cho không khí lưu thông nhưng có thể chắn được nước mưa.

Lều khí tượng này phải được đặt ở khu vực mở, không bị che khuất bởi cây cối, tòa nhà hay vật cản có thể ảnh hưởng tới sự lưu thông không khí.

Ngoài ra, nó còn phải được đặt cao lên khỏi mặt đất từ 1,25-2 mét, trên bề mặt cỏ hoặc đất tự nhiên.

Mức nhiệt độ đo được trong điều kiện chuẩn hóa của Tổ chức Khí tượng thế giới, chính là nhiệt độ mà bạn được thông báo trên bản tin dự báo thời tiết, trên các ứng dụng điện thoại hoặc từ các cơ quan dự báo thời tiết chính thống.

Nói tóm lại, thông tin Hà Nội nóng 61 độ C đang được lan truyền trên mạng xã hội rất dễ gây hiểu lầm. Nhiệt độ này không phải là con số được chuẩn hóa theo đúng cách đo của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO).

Bạn hoàn toàn có thể sử dụng một nhiệt kế gia dụng để đo nhiệt độ bên trên một mặt đường nhựa hoặc mặt đường bê tông vào một ngày hè ở Hà Nội, nơi mà con số có thể lên tới 61 độ C, thậm chí cao hơn.

Trên thực tế, thiết bị Xiaomi Mi Temperature and Humidity Monitor 2 trong bức ảnh được lan truyền có dải nhiệt tin cậy mà nhà sản xuất công bố là từ 0–60 độ C.

Nghĩa là nhiệt độ thực tế trên mặt đường Lê Đức Thọ vào 12 giờ trưa có thể còn lớn hơn con số 61 độ, con số tuyệt đối mà thiết bị đo được.

Nhưng rõ ràng, đó không phải là cách đo nhiệt độ mà chúng ta nên sử dụng.

Nếu muốn biết nhiệt độ thực tế trong ngày, tại một thành phố nào đó, chúng ta vẫn nên theo dõi các bản tin dự báo thời tiết từ các tổ chức khí tượng có uy tín.

Bởi phép đo của họ đã được chuẩn hóa, được thực hiện bằng thiết bị đáng tin cậy, và cho ra tham chiếu chính xác. Trừ khi bạn là một người làm nghề vá xe trên đường Lê Đức Thọ, bạn mới cần quan tâm đến nhiệt độ của mặt đường nhựa, vào lúc 12 giờ trưa, được đo bằng một chiếc nhiệt kế gia dụng.