Đây là dự báo được ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia đưa ra tại hội thảo và triển lãm quốc tế Vietnam Security Summit 2025, được tổ chức ngày 23/5 tại TPHCM.
Ông Vũ Ngọc Sơn trình bày tại sự kiện. Ảnh: Lê Mỹ Theo ông Vũ Ngọc Sơn, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có nguy cơ bị tấn công mạng cao. Thống kê của Hiệp hội An ninh mạng cho thấy, năm 2024 có hơn 659.000 vụ tấn công mạng xảy ra. Khoảng 46,15% cơ quan và doanh nghiệp tại Việt Nam bị tấn công mạng ít nhất một lần.
Sở dĩ có tình trạng này là do các doanh nghiệp tại Việt Nam thiếu hụt nhân sự trầm trọng về an toàn thông tin. Hiện khoảng 56% cơ quan/doanh nghiệp không đủ nhân lực công nghệ thông tin và an toàn thông tin. Đặc biệt, với nhân sự chuyên trách giám sát an ninh mạng 24/7, cần ít nhất 8-10 người để trực 3 ca 4 kíp.
“Dự báo Việt Nam sẽ thiếu hụt 700.000 nhân sự an ninh mạng trong 3 năm tới”, ông Sơn cho biết.
Ông Vũ Ngọc Sơn lý giải, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực an toàn thông tin.
Cụ thể, các trường đào tạo chưa theo kịp nhu cầu thực tiễn; số lượng trường đào tạo chuyên sâu còn ít; thiếu chương trình thực hành – kỹ năng xử lý tình huống thực tế kém.
Hiện tượng chảy máu chất xám, khi nhiều chuyên gia giỏi chuyển sang làm việc từ xa cho các công ty nước ngoài; mức lương, chế độ đãi ngộ của các cơ quan/doanh nghiệp trong nước chưa đủ hấp dẫn; người làm an ninh mạng thiếu cơ hội thăng tiến và phát triển năng lực chuyên sâu, thiếu cọ xát thực tế.
Việc thiếu liên kết đào tạo doanh nghiệp với nhà trường cũng ảnh hưởng đến sự thiếu hụt nguồn nhân lực an ninh mạng, khi các doanh nghiệp ít tham gia vào đào tạo; trường thiếu hợp tác để cập nhật công nghệ mới; sinh viên tốt nghiệp thiếu kỹ năng làm việc thực tế với các hệ thống lớn.
Hệ quả của sự thiếu hụt này dẫn đến gia tăng số lượng và mức độ nghiêm trọng của các vụ tấn công mạng; phản ứng với sự cố chậm, thiếu hiệu quả; doanh nghiệp và cơ quan nhà nước gặp khó khăn trong vận hành số.
Để khắc phục tình trạng này, ông Vũ Ngọc Sơn cho rằng, Việt Nam cần học tập kinh nghiệm quốc tế. Cần có sự liên kết chặt chẽ giữa viện nghiên cứu – trường học – doanh nghiệp; sinh viên tham gia từ sớm vào các hoạt động của doanh nghiệp để nắm bắt nhu cầu thực tiễn của xã hội; doanh nghiệp cần có các chính sách học bổng và cam kết tuyển dụng sau tốt nghiệp.
Đặc biệt cần đổi mới cách đào tạo, khi tăng cường đào tạo thực chiến trong trường học, bắt buộc thực tập và tình huống mô phỏng tấn công.
Mở rộng đào tạo với cấp THPT, cao đẳng nghề; sử dụng các nền tảng công nghệ như Cyber Range (các mô hình mô phỏng), để đưa vào đào tạo và tăng cường sự hợp tác giữa viện nghiên cứu - trường học - doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, cần ứng dụng AI để thay thế con người, tự động hoá trong vận hành các hệ thống an ninh mạng; cần những chuyên gia tìm hiểu, thiết kế AI phù hợp với nhu cầu của từng doanh nghiệp, tổ chức; đào tạo lại và chuyển đổi nghề cho kỹ sư công nghệ thông tin thành nghề sử dụng AI để vận hành hệ thống an ninh mạng.
Các doanh nghiệp cần có chính sách thu hút và giữ chân người tài; đưa ra mức lương cạnh tranh và làm rõ lộ trình thăng tiến; môi trường làm việc linh hoạt, sáng tạo; nhân lực được cập nhật công nghệ mới và tham gia các dự án lớn.
Ông Vũ Ngọc Sơn đề xuất, cơ quan quản lý nhà nước cần sớm ban hành khung chuẩn nghề nghiệp an ninh mạng; có các chính sách hỗ trợ tài chính, ưu đãi học phí cho sinh viên ngành này; xây dựng hệ thống đánh giá năng lực và chứng chỉ nhân sự an ninh mạng phục vụ quốc gia.
Cuối cùng, theo ông Sơn, an ninh mạng là yếu tố sống còn của chuyển đổi số trong đó nhân lực là “trụ cột” đầu tiên và quan trọng nhất, vì thế cần sự chung tay giữa nhà nước – trường học – doanh nghiệp để giải quyết bài toán nhân sự này.